Jo vetëm Polonia dhe Hungaria, kush janë shtetet e tjera që abuzojnë me ligjin në BE

26 Janar 2020, 13:51, Blog CNA

Jo vetëm Polonia dhe Hungaria, kush janë shtetet e tjera që

Nga Agata Gosty?ska-Jakubowska ?The Guardian?

Kur përmenden shqetësime mbi sundimin e ligjit në disa vende të BE-së, njerëzit, madje edhe zyrtarët e BE-së, supozojnë automatikisht se po flitet për Hungarinë dhe Poloninë. Nuk ka asnjë dyshim, se gjendja e demokracisë në të dy vende është shqetësuese.

Të dala nga fitore të mëdha elektorale, mazhorancat aktuale populiste po ndërhyjnë në pavarësinë e gjyqësorit, dhe po forcojnë kontrollin shtetëror mbi institucioneve të tjera, përfshirë mediat.Por ndërkohë, po flitet pak për një prirje tjetër po aq shqetësuese për BE-në.Zbehja e sundimit të ligjit po ndodh diku tjetër në union, dhe kjo gjë ka potencialin të minojë funksionimin e të gjithë bllokut.

Komisioni Evropian, është tërësisht i justifikuar në reagimin e tij ndaj zhvillimeve të viteve të fundit në Varshavë dhe Budapest.Përpjekjet për të minuar demokracinë liberale në këto vende anëtare, kanë qenë flagrante. Brukseli është kundërpërgjigjur duke nisur të ashtuquajturën procedurë të Nenit 7, që mund të çojë në anulimin e të drejtës së votimit për një vend anëtar.

BE ka ndërmarrë disa padi juridike kundër dy shteteve në Gjykatën Evropiane të Drejtësisë. Por ka ndërkaq shumë prova nga vendet e tjera anëtare – për të mos përmendur Britaninë, ku Boris Xhonson është përplasur me gjykatat ? ku problemet me sundimin e ligjit janë më të përhapura.

Indeksi vjetor i sundimit të ligjit të Projektit të Drejtësisë, dhe treguesit e qeverisjes botërore të Bankës Botërore, tregojnë një përkeqësim në vendet e tjera të BE-së, përfshirë Bullgarinë, Francën, Italinë dhe Greqinë.

Në Greqi, bindja e kreut të statistikave për të ndarë të dhënat ekonomike me BE-në, që bien ndesh me të dhënat e raportuara më herët për të mashtruar kreditorët ndërkombëtarë, ka hedhur shumë hije dyshimi mbi sistemin gjyqësor atje.Në Itali, procedurat gjyqësore zgjasin më shumë se thuajse kudo tjetër në Evropë, dhe shumë kriminelë i shpëtojnë ndëshkimit.

Por dobësia e institucioneve dhe pavarësia e gjyqësorit, nuk janë të vetmet aspekte të shtetit të së drejtës, për të cilat duhet të shqetësohet BE-ja. Autoritetet në Francë iu përgjigjën sulmeve terroriste me ligje që u kanë dhënë atyre një fuqi të madhe mbikëqyrjeje, me shumë pak kontroll gjyqësor, duke kërcënuar kësisoj të drejtat themelore të njeriut.

Pavarësia e mediave, që është thelbësore për llogaridhënien e qeverive, është gjithnjë e më shumë nën presion.Gazetarë investigativë janë vrarë në Maltë dhe Sllovaki, përkatësisht në vitet 2017 dhe 2018, duke shkaktuar kriza politike në të dyja vendet.Brukseli, duhet të ketë një qasje më të strukturuar në trajtimin e të ashtuquajturës lëvizje demokratike, sesa ajo që ka pasur deri më tani.

Ai duhet të fillojë të përmirësojë metodat e tij të monitorimit, dhe të ndërhyrjes së hershme. Siç e theksojmë unë edhe Ian Bond në një raport të ri të Qendrës për Reforma Evropiane, çështja e sundimit të ligjit nuk duhet të jetë një çështje lindje-perëndim,.Të gjitha vendet anëtare duhet të trajtohen në mënyrë të barabartë.

Presidentja e KE, Ursula von der Lejen, ka ndërmarrë një hap pozitiv në këtë drejtim, duke propozuar një raport vjetor mbi gjendjen e sundimit të ligjit në të gjithë BE-në.Por nëse një hartohet një raport i tillë, ai duhet të bazohet në të dhëna transparente dhe të verifikueshme nga një varg burimesh.Dhe nuk duhet të konsiderohet thjesht si një plotësim detyrash nga qeveritë përkatëse.

Komisioni duhet të marrë më shumë informacione nga Agjencia e BE-së për të Drejtat Themelore, grupime ndërkombëtare si Këshilli i Evropës, apo edhe organizatat e shoqërisë civile, disa prej të cilave detyrohen të veprojnë nën presionin e fortë të qeverive e tyre.

Nëse dhe kur komisioni ka shqetësime mbi sundimin e ligjit, ai duhet t?i japë qeverisë së shtetit anëtar mundësinë që ta zgjidhë vetë problemin.Ndërkohë partitë politike pan-evropiane, siç është Partia Popullore Evropiane (PPE), kanë një rol të rëndësishëm në sigurimin që partitë e tyre anëtare të mbështesin sundimin e ligjit.

Ata duhet të përballen me sanksione, në rast se nuk arrijnë të dëbojnë partitë kombëtare, që shkelin sundimin e ligjit në vendimn e tyre. Kanë kaluar 10 muaj qëkur PPE, grupimi më i madh në parlamentin Evropian, deklaroi se do të merrte në konsideratë fatin e partisë qeverisëse hungareze, Fidesz, të udhëhequr nga kryeministri i vendit, Viktor Orban, por nuk ka ndërmarrë ende ndonjë veprim.

Kritikët, e akuzojnë shpesh BE-në si një projekt elitar, i imponuar ndaj popullatave që nuk e duan atë. Në fakt, ka një tension në rritje midis asaj që qeveritë e zgjedhura në mënyrë demokratike në shtetet anëtare, mendojnë se duan votuesit e tyre që të bëjnë, dhe ato që i lejojnë gjykatat e tyre kombëtare dhe institucionet e BE.

Por BE është një bashkësi e ligjit, në të cilën secili shtet anëtar zbaton rregullat e BE-së, dhe beson se të tjerët do të bëjnë të njëjtën gjë. Kërcënimi demokratik nga një anëtar i BE-së, e minon këtë besim të ndërsjellë, dhe kërcënon funksionimin e tregut të përbashkët dhe të zonës pa kufij të lirisë, sigurisë dhe drejtësisë. Për hir të miliona qytetarëve evropianë, të cilët përfitojnë nga këto politika, Bashkimi Evropian duhet të bëjë më shumë, për të siguruar zbatimin e sundimit të ligjit në të gjitha shtetet anëtare./Përshtati në shqip CNA.al