Studimi/ Ngrohja globale mund t’i bëjë njerëzit më të dhunshëm

26 Qershor 2022, 15:20, Blog CNA

Studimi/ Ngrohja globale mund t’i bëjë njerëzit më

Foto ilustruese

Efektet e krizës klimatike variojnë nga ankthi i shtuar, deri te shtimi i akteve të dhunshme dhe i vetëvrasjeve, pas disa ngjarjeve ekstreme që lidhen me ndryshimin e klimës. Kështu shprehet dr.Dovil Sorit, psikologe mjedisore dhe studiuese në Fakultetin Filozofik të Universitetit të Vilniusit në Lituani, në një raport të publikuar kohët e fundit.

Raporti, i bashkautorizuar nga Shoqata Amerikane e Psikologjisë, sugjeron se duhet bërë një dallim midis ndikimeve të drejtpërdrejta dhe të tërthorta të ndryshimeve klimatike mbi shëndetin mendor të njeriut. Sipas Sorit, ndikimi i drejtpërdrejtë vjen nga frekuenca dhe intensiteti në rritje i fatkeqësive natyrore që lidhen me ndryshimet klimatike, përmbytjet, thatësirat, uraganet, zjarret dhe valët e të nxehtit.

“Në ngjarje të tilla, njerëzit mund të pësojnë lëndime fizike, dhe të humbasin njerëzit e dashur, shtëpinë apo burimin e tyre të të ardhurave. Kjo do të thotë se ata mund të përjetojnë tronditje, stres dhe pikëllim, së bashku me ndjenjën e të qenit të pashpresë dhe të pafuqishëm. Dëshmitarët e ngjarjeve tragjike, mund të përjetojnë emocione shumë të forta. Pas një fatkeqësie natyrore, rritet numri i rasteve të depresionit, çrregullimit të stresit post-traumatik (PSTD) dhe vetëvrasjeve”, - thotë ekspertja.

Ajo përmend rastin e përmbytjeve të mëdha të viteve 2013-2014 në Britaninë e Madhe. Tri vjet pas përmbytjeve, 7.9 për qind e popullsisë së prekur përjetoi simptoma të depresionit, dhe 17.5 për qind simptoma të çrregullimit të stresit posttraumatik; krahasuar me 0.9 dhe 2.6 për qind të popullsisë së paprekur.

Foto ilustruese

Si shkaku kryesor i përkeqësimit të mirëqenies emocionale, u theksuan dëmtimet në banesat e banorëve të prekur. Sipas psikologes, ndikimet indirekte lindin nga procese më graduale - si rritja e temperaturave dhe e nivelit të detit - dhe ndryshimet e lidhura lidhen me sistemet ushqimore më pak të sigurta, një infrastrukturë më të dobët dhe humbje ekonomike.

“Këto ndryshime mund të çojnë në shfaqjen e ndjenjave të humbjes, ankthit, pafuqisë, fatalizmit dhe humbjes së kontrollit, të kombinuara me rritje të shkallës së depresionit, shqetësimeve të gjumit dhe abuzimit me substancat narkotike. Në këtë rast, problemet e shëndetit fizik, të tilla si nivelet më të larta të sëmundjeve infektive ose kardiovaskulare, të cilat shoqërohen me rritjen e temperaturave, mund të ndikojnë gjithashtu në mirëqenien psikologjike të një personi”, - thotë dr. Sorit.

Ekspertja shton se kjo është një marrëdhënie e kundërt: gjendja jonë mendore ndikon në shëndetin tonë fizik. Për shembull, stresi i zgjatur në kohë e dëmton sistemin imunitar. Ndaj, efektet psikologjike dhe sëmundjet fiziologjike janë shumë të ndërlidhura midis tyre.

Studiuesja argumenton se ndikimi i ndryshimeve klimatike mbi komunitetet, përfshin një dobësim të kohezionit social dhe një rritje të dhunës, konfliktit dhe agresionit. Vetëm në SHBA ndryshimi i klimës ka shkaktuar 3.3 milionë sulme të dhunshme shtesë midis viteve 2010-2099.

Foto ilustruese

“Sjellja e dhunshme lidhet veçanërisht me temperaturat e larta, pasi vapa e madhe është një stresor fiziologjikisht i pakëndshëm, që mund të çojë në frustrim dhe armiqësi. Pasojat psikologjike në nivel komuniteti, shoqërohen edhe me rritjen e konkurrencës për burimet natyrore, migrimin e nxitur nga shkaqe ekologjike dhe rënien e stabilitetit social”, - thekson psikologia.

Në lidhje me grupet që do të preken më shumë nga ndryshimet klimatike, Sorit identifikoi së pari komunitetet në zona ose rajone të caktuara gjeografike që preken më rëndë nga ndryshimet klimatike, siç janë popullatat e ishujve, si dhe njerëzit, jetesa e të cilëve varet drejtpërdrejt nga mjedisi natyror.

Ajo përmend në raport shembullin e thatësirave që ndodhën në Indi midis viteve 1995- 2011, të cilat e rritën ndjeshëm numrin e vetëvrasjeve midis fermerëve, sidomos atyre që jetonin në zonat e varfra rurale. Po ashtu, Sorit thotë se fëmijët kanë më shumë gjasa sesa të rriturit të zhvillojnë depresion ose çrregullim të stresit posttraumatik pas një përvoje traumatike, dhe format e çrregullimeve të tyre mund të jenë më të rënda.

Foto ilustruese

“Rreth 175 milionë fëmijë në mbarë botën, preken çdo vit nga fatkeqësitë natyrore të shkaktuara nga ndryshimet klimatike. Prandaj, është e rëndësishme të merren parasysh grupet më vulnerabël, kur merren masat për të zbutur efektet e ndryshimeve klimatike apo për të rritur nivelin tonë të përshtatjes”, - shpjegon ajo.

Psikologia vë po ashtu në dukje se ankthi ndaj ndryshimit të klimës, mund të lidhet me kërcënimet për shëndetin ose jetën e një personi, si dhe mund të ketë një ndikim te fëmijët e tyre, miqtë dhe familja, brezat e ardhshëm dhe specie të tjera. Sipas saj, ky ankth lidhet veçanërisht me dëmet, humbjet dhe shkatërrimet aktuale apo të pritshme të shkaktuara nga ndryshimi i klimës.

Një studim i fundit në 10 vende të botës, zbuloi se gati 60 për qind e të rinjve të moshës 16-25 vjeç, ndiheshin shumë ose jashtëzakonisht të shqetësuar për ndryshimet klimatike. “Madje, disa njerëz pyesin nëse ia vlen të kesh fëmijë, pikërisht për shkak të këtyre shqetësimeve”- thotë studiuesja.

Përkthyer dhe përshtatur nga CNA.al