Mbështetja e Kinës për Rusinë po e sfidon rendin e paqes në Europë

26 Qershor 2022, 09:49, Blog CNA

Mbështetja e Kinës për Rusinë po e sfidon rendin e paqes

Presidenti rus, Vladimir Putin, dhe lideri kinez, Xi Jinping, gjatë një takimi në Pekin më 4 shkurt 2022

Mund të ishte edhe më keq. Imagjinoni për një moment sikur qeveria kineze të kishte mbështetur me entuziazëm sulmin e Rusisë ndaj Ukrainës, dhe të ishte duke dërguar tani armë për të forcuar fuqinë e zjarrit të ushtrisë ruse. Lufta do të dukej edhe më shumë se kishte konturet e një konflikti të rrezikshëm global.

Por edhe kështu si është, mbështetja e butë e Kinës për Rusinë është shumë shqetësuese për Europën. Sepse me këtë sjellje partneri më i madh tregtar i BE-së, po sinjalizon se nuk i intereson puna e brezave të europianëve për të ndërtuar sigurinë në kontinent pas dy luftërave botërore shkatërruese.

Pekini është në krahun e Moskës, të agresionit dhe sfidës së saj ndaj rendit ndërkombëtar të pasluftës. Gjatë një telefonate të zhvilluar midis Xi Ping dhe Putinit më 15 qershor, Pekini zyrtar vuri në dukje se qeveria kineze vazhdon ta mbështesë Rusinë për çështjet e sigurisë dhe koordinimin strategjik.

Një nga qëndrimet shqetësuese që paraqet Kina, është edhe ai i mbajtur në samitin Kinë-Rusi i datës 4 shkurt, në të cilin të dyja palët shpalosën qasjet e tyre, ku ndër të tjera theksuan nevojën për një “udhëheqje paqësore”, kritikuan shtetet e tjera për “përdorimin e forcës” dhe shpallën "miqësinë e tyre të pakufishme”.

Tri javë më vonë, Rusia nisi sulmin e saj të gjithanshëm ndaj Ukrainës. Tani qeveria kineze pretendon se nuk dinte asgjë për pushtimin, dhe nuk u besonte të dhënave nga shërbimet sekrete amerikane, që kishin paralajmëruar për luftën. Në vend se ta nxisë Rusinë që t’i japë fund luftës, qeveria kineze sulmon vendet e tjera për mbështetjen që po i japin Ukrainës për të mbrojtur sovranitetin e saj.

Biseda telefonike në qershor, ndodhi pasi Putini e bëri të qartë se e sheh luftën si një grabitje territoresh tradicionale, diçka që ishte normale në Europë për shekuj me radhë. Duke e krahasuar veten me Pjetrin e Madh, ai deklaroi se gjatë shekullit XVIII Rusia kishte “rikuperuar” territore nga Suedia në Luftërat Veriore, dhe Rusia ka sërish sot detyrimin për të “rikuperuar dhe mbrojtur territore të tilla”, duke zhvilluar një argument nacionalist, të cilin e përmendi në një ese që botoi vitin e kaluar.

Aktualisht asgjë nuk është më thelbësore për rendin e pasluftës së Europës, sesa ideja se kufijtë nuk duhet të ndryshohen me forcë. Nëse vendet do t'u riktheheshin qasjeve të vjetra, thuajse të gjithë do të nisnin luftërat ndaj fqinjëve për të “korrigjuar” pretendimet historiko-kufitare.

Pas dy luftërave shkatërruese botërore, brezat pasardhës të europianëve demokratë e mposhtën atë logjikë, dhe krijuan një ide të re: kufijtë do të garantoheshin. Dhe në vend se të ndryshojnë, ato duhet të bëhen më pak të rëndësishëm. Brenda BE-së, njerëzit duhet të jenë në gjendje të udhëtojnë me lehtësi, të jetojnë dhe të punojnë kudo që dëshirojnë.

Rusia ka rënë dakord për paprekshmërinë e kufijve në dokumente të panumërta që ka firmosur gjatë viteve 1990, gjë që pasqyrohet edhe në kartën e OKB-së. Së bashku me Shtetet e Bashkuara dhe Britaninë e Madhe, ajo garantoi haptazi kufijtë e Ukrainës në Memorandumin tashmë famëkeq të Budapestit të vitit 1994, në këmbim të dorëzimit te Rusia të armëve të saj bërthamore.

Sulmet e Rusisë ndaj fqinjëve të saj, veçanërisht ndaj Ukrainës që nga viti 2014, përbëjnë një sfidë të drejtpërdrejtë për rendin e sigurisë së Europës. Një fuqi bërthamore i thotë fqinjit të saj: “Unë mund të vras ??njerëzit e tu dhe të grabis territorin tënd, sa herë që e shoh të arsyeshme”.

Mbështetja e Kinës për Rusinë po e sfidon rendin e paqes

Dhe ndonëse qeveria ruse ka dhënë shumë justifikime për aktin ekstrem, asnjë nuk përputhet me ligjin ndërkombëtar për justifikimin e konfliktit. Duke shprehur mirëkuptimin për luftën e Rusisë dhe duke e theksuar partneritetin e saj, Kina e ka pozicionuar veten në anën e agresorit, duke u tallur me parimet që ajo pretendon se mbron si mosndërhyrja, harmonia dhe paqja.

Mesazhi për Europën është më se i qartë. Dhe nëse këtë e deshifrojmë sipas asaj që i përshtatet lidershipit kinez sa u përket interesave të tij globale, arritjet në fushën e sigurisë, angazhimet dhe stabiliteti i Europës janë fare të parëndësishme për Kinën. Por çfarë do të thotë kjo për marrëdhëniet BE-Kinë?

Në vitin 2019, Bashkimi Europian e shpalli Kinën si një rivale sistematike. Që nga ajo kohë, marrëdhënia midis palëve është përkeqësuar. Kina ka kopjuar akoma më shumë taktikat agresive të Rusisë, duke u përfshirë në fushatat e dezinformimit, me synim dobësimin e unitetit dhe demokracisë europiane.

Për më tepër, Kina po sinjalizon vazhdimisht një rivalitet sistematik: një aspekt që nuk u vu shumë re në samitin Kinë-Rusi të muajit shkurt, ishte një paragraf i gjatë në deklaratën e përbashkët të liderëve Putin dhe Xi, që pretendonte se sistemet e tyre politike ishin në të vërtetë demokraci, por thjesht të një lloji të ndryshëm nga demokracitë e tjera.

Elementet kryesore të demokracisë, si media e lirë apo zgjedhjet konkurruese, nuk u përmendën. Në realitet, trajektorja e Kinës nuk ka të bëjë fare me demokracinë. Ndërkohë, po zhdukej edhe ideja e udhëheqjes kolektive të Partisë Komuniste, e cila mund të sigurojë një nivel kontrolli.

Sistemi i tyre po evoluon në sundimin shumë të personalizuar të Xi Jinping. Lufta e Rusisë kundër Ukrainës, nxjerr në pah rreziqet e sigurisë globale të një fuqie të madhe ku sundon në mënyrë autoritare një njeri i vetëm. BE-ja duhet të jetë e qartë për rrezikun që vjen nga struktura e brendshme drejtuese e Kinës.

Ajo nuk duhet që t’i shpërfillë si probleme të vogla sfidat kineze ndaj paqes dhe demokracisë europiane. Gjermania dhe Franca preferojnë të mbajnë një ton pajtues me bashkëbiseduesit kinezë, duke shpresuar se Kina mund të ndihmojë në gjetjen e një zgjidhjeje për luftën në Ukrainë. Dialogu me Kinën mbetet ende i rëndësishëm, por ai nuk duhet të krijojë asnjë iluzion për cenimin që po u bën sfida kineze interesave thelbësore të Bashkimit Europian.

Shënim: Michael Meyer-Resende, drejtor ekzekutiv i “Democracy Reporting International”, një OJQ e pavarur me seli në Berlin, Gjermani.

Përkthyer dhe përshtatur nga CNA.al