LEXO PA REKLAMA!

SHKARKO APP

Pse amerikanët nuk mund të gjykohen për krime lufte nga gjykatat ndërkombëtare

6 Korrik 2021, 05:59, Blog CNA
Pse amerikanët nuk mund të gjykohen për krime lufte nga gjykatat

Akti i Mbrojtjes së Anëtarëve të Shërbimit Amerikan (ASPA) i vitit 2002, është një nga

ato ligjet që duket i parrezikshëm, mbase edhe fisnik. Por pak kohë pasi u shndërrua në ligj, ai u quajt nga komuniteti ndërkombëtar si ?Akti i Pushtimit të Hagës?.

Kundërshtarët e ASPA, argumentojnë se ligji i bën të gjithë qytetarët amerikanë të imunizuar nga ndjekja penale nga Gjykata Penale Ndërkombëtare (ICC) e themeluar në OKB (me seli në Hagë të Holandës), madje edhe për krime të rënda lufte. Për shkak të ASPA, asnjë amerikan jashtë nuk mund të arrestohet nga ICC, pavarësisht se çfarë veprimesh mund të ketë kryer.

Shtetet e Bashkuara nuk e pranojnë autoritetin e ICC

Pas Lufta e Dytë Botërore, u formuan gjykatat ndërkombëtare të përkohshme për të gjykuar krimet politike dhe kulturore. Por ato ishin gjithmonë organe të përkohshme. Vetëm në vitin 1998 Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara, ra dakord për krijimin e një institucioni të përhershëm.

Gjykata Penale Ndërkombëtare nisi punën më 1 korrik 2002. Sipas vetë pretendimeve të saj, ICC ?heton dhe kur është e justifikuar, gjykon individë të akuzuar për krimet më të rënda që shqetësojnë komunitetin ndërkombëtar?.

Deri tani, 123 vende e kanë ratifikuar Statutin e Romës (marrëveshjen që formoi ICC). Por një përjashtim i dukshëm, janë Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Që në fillim, SHBA-ja, ishte një nga 7 vendet që votuan kundër krijimit të saj. Kundërshtimi vetëm sa u rrit pas sulmeve terroriste të11 shtatorit 2001.

Pas atyre sulmeve kundër qytetarëve amerikanë, presidenti Xhorxh Bush shpalli fillimin e ?Luftës kundër terrorizmit?, e cila u konkretizua në disa fushata ushtarake në të gjithë botën. Në këto kushte, anëtarët e qeverisë dhe ushtrisë amerikane, menduan se ishte e nevojshme që SHBA-ja të distancohej më tej nga ICC e sapo krijuar.

Senatori Xhesi Helms dhe kongresmeni Tom Delei, prezantuan Ligjin për Mbrojtjen e Anëtarëve të Shërbimit Amerikan, me qëllimin e deklaruar të ?mbrojtjes së personelit ushtarak të Shteteve të Bashkuara dhe zyrtarëve të tjerë të zgjedhur dhe të emëruar të qeverisë së Shteteve të Bashkuara kundër ndjekjes penale nga një gjykatë ndërkombëtare,  në të cilën SHBA-ja nuk është palë?.

ASPA parandalon në mënyrë aktive zyrtarë dhe agjencitë amerikane, që të marrin pjesë në hetimet e ndonjë gjykatë penale ndërkombëtare. Por ky rregull krijoi shqetësime në qeverinë amerikane, pasi në këtë rast mund të pengohej një gjyq i mundshëm ndërkombëtar ndaj krye-terroristit Osama bin Laden.

Prandaj u miratua Dodd, amendamenti i ASPA. Ai parashikon një sërë rrethanash specifike, në të cilat SHBA-ja mund të sigurojë ndihmë për një çështje penale ndërkombëtare. Pra konkretisht, duhet që synimi i përpjekjeve ndërkombëtare të jetë një ?shtetas të huaj?, që akuzohet për ?gjenocid, krime lufte ose krime kundër njerëzimit?.

Kjo gjë siguron bashkëpunimin e SHBA-së me një gjykatë ndërkombëtare si ICC, me kushtin që i pandehuri të jetë një armik i qartë i sigurisë së saj kombëtare. Gjatë hartimit të Statutit të Romës, Kombet e Bashkuara e pranuan se disa vende kishin nënshkruar marrëveshje në lidhje me mënyrën e trajtimit të kriminelëve ndërkombëtarë.

Neni 98 u fut enkas në statut ?për të adresuar çdo mospërputhje të mundshme, që mund të lindë si rezultat i këtyre marrëveshjeve ekzistuese, dhe për të lejuar bashkëpunimin me ICC?.

Në thelb, ky nen u jep përparësi kombeve që të trajtojnë hetimin dhe gjykimin e kriminelëve të tyre.

Pak vite më parë ambasadori amerikan në OBK, Xhon Bolton, ndërmori në tur vizitash në të gjithë botën për t?i bindur vendet pjesëmarrëse të nënshkruanin marrëveshjet bilaterale të imunitetit, ose të ashtuquajturin ?nenin 98?.

Këto marrëveshje e vështirësuan më tej aftësinë e ICC për të gjykuar amerikanët dhe aleatët e tyre, përfshirë dispozitat sipas së cilave vendet nënshkruese duhet të mos i dorëzojnë asnjëherë shtetasit amerikanë apo aleatët e tyre në ICC.

Më shumë se 24 vende nënshkruan ?nenin 9?, midis tyre edhe vende ku janë zhvilluar konflikte civile si Afganistani, Ruanda dhe Republika Demokratike e Kongos. Për mbikëqyrësit ndërkombëtarë të të drejtave të njeriut, një nga arsyet e kësaj qasjeje të

SHBA-së ishin pretendimet e vazhdueshme  se ushtria amerikane po shkelte Konventat e Gjenevës, duke torturuar të burgosurit në luftën kundër terrorizmit.

Vetëm qeveria e SHBA-së, mund t?i gjykojë amerikanët për krime lufte ndërkombëtare. Por edhe kjo u vu në dyshim në vitin 2019, kur presidenti Donald Trump fali marinsin në pension Edi Galager , që ishte dënuar më parë për krime lufte nga Shtetet e Bashkuara./CNA.al

Lajmet e fundit nga