Çfarë ndodh, kur një qytet ndalon qarkullimin e makinave në rrugët e tij?

23 Tetor 2019, 06:55, Blog CNA

Çfarë ndodh, kur një qytet ndalon qarkullimin e makinave

Nga Len Williams ?BBC?

* Gjatë 100 viteve të fundit, makina e ka dominuar peizazhin urban. Në shumë qytete, rrugët janë zgjeruar për t?u bërë vend automjeteve, dhe hapësira të mëdha i janë dedikuar parkimit të tyre. Automjetet private, e kanë revolucionarizuar lëvizshmërinë e njerëzve. Por nga ana tjetër ato kanë sjellë edhe shumë probleme, nga ndotja e ajrit, aksidentet rrugore dhe trafiku i madh.

Ndërkohë sot një numër i vogël por në rritje qytetesh, po përpiqen që të projektojnë të ardhmen e tyre pa makina. Qytete si Oslo në Norvegji dhe Madridi në Spanjë, kanë bërë bujë në media vitet e fundit, me planet e tyre për të ndaluar qarkullimin e makinave në qendrat e tyre, edhe pse asnjëra nuk ka shpëtuar ende tërësisht prej tyre.

?Objektivi ynë kryesor, është t?ua kthejmë rrugët njerëzve?- shprehet Hana Markusen, nënkryetare e Bashkisë së Oslos. ?E gjitha kjo ka të bëjë me mënyrën se si duam t?i përdorim rrugët tona. Për ne, rruga duhet të jetë vendi ku takohen njerëzit me njëri-tjetrin, ku hanë në restorante të hapura, ku luajnë fëmijët, dhe ku ka ekspozita arti?- thotë ajo.

Për ta realizuar këtë, Oslo ka ndaluar tërësisht qarkullimin e makimave në disa rrugë pranë qendrës. Gjithashtu, janë hequr gati të gjitha vendet e parkimit, të cilat janë zëvendësuar me korsi për biçikletat, stola dhe parqe të vogla.

Por projekti ka edhe një aspekt të rëndësishëm mjedisor. Oslo është ndërtuar në një terren gjeologjik në formën e një tasi, që sidomos gjatë dimrit, bën që qyteti të vuajë nga probleme serioze të ndotjes së ajrit. Të dhënat nga qeveria vendore, tregojnë një rënie të dukshme të ndotjes së ajrit gjatë dekadës së kaluar.

Kjo për shkak se ka pasur një rënie të udhëtimeve me makinë, nga 35 për qind në vitin 2009 në 27 për qind në vitin 2018, teksa ka pasur një rritje paralele të njerëzve që ecin në këmbë, përdorin biçikletat apo transportin publik.

J.H.Krauford është ndër ekspertët më të zëshëm në botë, që mbështet qytetet pa makina, dhe autor i dy librave mbi këtë çështje. Përveç problemeve të mirë-dokumentuara të ndotjes së ajrit, dhe miliona vdekjeve të shkaktuara nga trafiku çdo vit, Krauford thotë se makinat ulin ndjeshëm edhe ndërveprimin shoqëror.

?Vendet më popullore në një qytet, janë gjithmonë hapësirat pa makina, që mund të jenë parqe, sheshe ose zona për këmbësorët?- theksoi ai. Eksperti shton se në qytetet amerikane si Hjuston dhe Dallas, më shumë se 70 e territorit urban përdoret për parkim. ?Kriza e sotme e strehimit, buron nga mungesa e tokës. Hiqni qafe makinat, dhe problemi zgjidhet menjëherë?- mendon Krauford.

Një qytet pa makina, tingëllon si një ide e bukur. Por a është e mundur kjo në praktikë, dhe a është e dëshirueshme nga shumica? Çdo të ndodhë me shërbimet e urgjencës? Po me njerëzit që kanë probleme me lëvizjen? ?Mënyra më e shpejtë për të ?vdekur? qendrën e një qyteti, është t?i ndalosh njerëzit të hyjnë atje?- thotë Hjuxh Bladen nga Shoqata e Taksitëve Britanikë.

Ai e pranon se ?disa qytete bllokohen nga trafiku, por kjo ndodh vetëm për shkak të planifikimit të dobët, dhe se ato duhet të kenë një sistem më të mirë parkimi?.

Rensford Ejkpong, studiues i planifikimit urban në Universitetin e Mançesterit, thotë se heqja e makinave nga qytetet do të ishte e dobishme në reduktimin e ndotjes, dhe mund të përmirësojë shëndetin publik. Por sipas tij, duhet të jesh në gjendje të ofrosh një alternativë ndaj tyre. Edhe në Evropën kontinentale, ku ka një transport publik relativisht të mirë, udhëtimet dhe mënyra e jetesës së shumë njerëzve, nuk do të ishin të mundura pa pasur një makinë private.

Ndërsa e vlerëson argumentin se heqja e makinës së dikujt, ndërhyn në lirinë e tij, ajo argumenton se ?në shumë aspekte, moskufizimi i makinave, është duke e kufizuar lirinë e njerëzve të tjerë?. ?Makinat ua vështirësojnë fëmijëve luajtjen në rrugë, apo ose të moshuarve kalimin e rrugës?- thekson ajo.

Në masterplanin e qytetit Çengdu në Kinë, të gjitha rrugët mund të përshkohen në këmbë ose me biçikletë. Periferia e tij, do të modifikohej për të strehuar 100.000 njerëz. Ajo ka një sipërfaqe vetëm 1 km2, dhe cilitdo nuk i duhet në asnjë rast më shumë se 10 minuta, për të ecur nga një pikë në tjetrën.

Fatkeqësisht nuk u ndërtua kurrë, shpjegon Kris Drju nga ?SmithGill?, studioja arkitekturore amerikane, që u porosit në vitin 2012 të projektonte periferinë e Çengdu. Gjithsesi, projekti tregon më së miri se si një zonë urbane, mund të projektohet për të funksionuar pa makina.

?Ne donim që të ishte një ambient i gjallë, pune, lojërash, ku fëmijët mund të shkonin në shkollë pa qenë e nevojshme të hipnin në makina, ku njerëzit nuk kishin nevojë të përshkonin distanca të mëdha deri në vendin e punës?- shprehet Drju. Me dy linja hekurudhore me pjesën tjetër të qytetit, secili nga banorët mund të lëvizte kudo.

A mund të ketë pra në të ardhmen qytete pa makina? Nëse shihni statistikat, duket se është tejkaluar ?piku? i pronësisë së makinave, dhe numri i atyre që zotërojnë një makinë duket se është në rënie. Ka ndërkohë edhe një ndryshim të madh brezash. Të rinjtë e sotëm, janë më të prirur të përdorin mjetet e transportit publik./ Përshtatur nga CNA.al