LEXO PA REKLAMA!

SHKARKO APP

Kush e shpiku orarin e punës "9 me 5"?

27 Shtator 2022, 12:12, Kuriozitete CNA

Kush e shpiku orarin e punës "9 me 5"?

Çdokush ankohet për ditën tradicionale të punës 8-orëshe, e cila është bërë një element kryesor klasik për shumicën e roleve të punës. Duke pasur parasysh se shumica e njerëzve punojnë gjatë ditëve të javës (nga e hëna në të premte), kjo përfundon që ata të punojnë gjithsej 40 orë në javë, 160 orë në muaj dhe rreth 1900 orë në vit.

Nëse i krahasojmë këto shifra me standardet e 100 viteve më parë, do të ishe mirënjohës për skemën 9 deri në 5. Në fund të shekullit të XIX-të, punëtorëve u kërkohej të punonin edhe 18 orë në ditë, 6 ditë në javë. Kjo ishte shumë e varur nga industri të ndryshme dhe lloje të kontratave të punës, por shumë pak njerëz do të përfundonin duke punuar vetëm 8 orë në ditë. Edhe pronarët e kompanive do të kushtonin më shumë kohë.

Në shumicën e rasteve, punonjësit donin sa më shumë orë pune të ishte e mundur ose edhe të pamundura për shkak të pagës së ulët për orë gjatë atyre kohërave. Paga minimale u prezantua vetëm në vitin 1938 nga presidenti Franklin D. Roosevelt, kështu që çdokush përpara kësaj duhej të punonte për të përballuar minimumin e thjeshtë.

Mos e merrni idenë se dikush në të vërtetë kujdesej që njerëzit të kishin shëndetin e tyre mendor ose fizik duke u prekur nga orët e çmendura të punës, sepse ata nuk e bënin këtë. Gjatë shekullit të XIX-të, më shumë vdekje do të ndodhnin në fabrika për shkak të lodhjes dhe jo aksidenteve. Të drejtat e punëtorëve u vendosën vetëm në fund të shekullit të XIX-të / fillim të shekullit të XX-të.

Kush ndikoi 9 me 5?
Ka shumë gjëra që në fakt kanë ndikuar në modulin 8-orësh të punës, por njëra prej tyre është vërtet histerike. Ky modul përdoret më së shumti nga Amerika, por për herë të parë ishte menduar nga një socialist. Robert Owen ishte një nga themeluesit e socializmit dhe një politikan britanik me ndikim.

Owen shpiku një modul që përqendrohej në ndarjen e 24 orëve të ditës në mënyrë sa më efikase, duke i dhënë përparësi shëndetit të punëtorit:

8 orë punë
8 orë rekreacion
8 orë gjumë

Kush e shpiku orarin e punës "9 me 5"?

Ky model për mendimin tim është vitrina më e mirë e një stili jetese të shëndetshme për çdo punonjës dhe tregon edhe një herë potencialin e socializmit. Për të cituar një socialist të famshëm "Jeta është për t'u jetuar", kjo është arsyeja pse u fokusua vetëm 8 orë të caktuara për punë. Zbavitja do të përfshihej në gjëra të tilla si ushqimi, pastrimi, gatimi, pazari dhe aktivitete të tjera të përditshme. 8 orë gjumë është sasia perfekte dhe edhe nëse mund të duket e tepërt për stilin e sotëm të punës, për vitet 1800 ishte perfekt.

Owen ia paraqiti këtë model qeverisë britanike në 1817, por modeli u refuzua. Vetëm në vitin 1847 ai arriti të ulte ditën e punës në 10 orë për gratë dhe fëmijët, ndërkohë që nuk kishte rregulla për burrat. Politikanët krah për krah me sipërmarrësit donin më shumë pushtet në duart e punëdhënësve që nënkuptonte pakësimin e të drejtave të çdo punonjësi.

Kush e shpiku orarin e punës "9 me 5"?

Në 1884, një anëtar i Partisë Social Demokrate Federale, i quajtur Tom Mann, solli përsëri në diskutim modelin 8-orësh. Mann kishte shumë ndikim si politikan dhe gjithashtu mbështetjen e sindikatave, veçanërisht për punëtorët e fabrikave. Ai arriti të shtyjë punën e Owen-it drejt faktit që Kongresi Britanik të dëgjojë llojin e përfitimeve që ky model do t'u sillte punonjësve. Madje ai u përpoq ta shiste modelin e punës pasi do t'u sillte efikasitet bizneseve, por atyre drejtuesve u interesonte vetëm fitimi dhe për këtë arsye e refuzuan edhe një herë modelin.

Do të duhej dikush shumë më i fuqishëm dhe më me ndikim për të bërë një ndryshim për punëtorët. Shembulli që do të paraqes më pas tregon vërtet se këtë botë mund ta kontrollojnë vetëm ata që kanë shumë para.

Duke bërë një ndryshim
Hapi më i rëndësishëm për të drejtat e punëtorëve u hodh nga askush tjetër veçse Henri Ford. Në vitin 1905 Ford zbatoi modelin 8 orësh në të gjitha fabrikat e tij dhe madje dyfishoi pagën mesatare për të treguar se ai kujdeset për punëtorët e tij. Ky vendim në fakt kishte ndikuar në rritjen dhe produktivitetin e kompanisë, ndërsa kritikët që nuk donin t'u jepnin punëtorëve të drejtën thanë se do të shkatërronte perandorinë e tij.

Kush e shpiku orarin e punës "9 me 5"?

Pavarësisht gjithë kësaj, Ford tregoi publikisht se në dy vite pas zbatimit të këtij modeli të ri pune, fitimet e tij ishin dyfishuar. Kjo krijoi një kryengritje për të gjitha fabrikat e tjera pasi punëtorët kërkuan të kishin të njëjtat orë pune dhe paga si ata që punonin për Ford. Ja kur Sindikatat u bënë vërtet të fuqishme dhe u treguan njerëzve se mos shkuarja në punë për disa ditë mund ta gjunjëzojë një kompani, duke i bërë zyrtarët të përshtaten me kërkesat e punëtorëve.

Për shkak të frikës se punëtorët do të dalin në grevë, kompanitë kanë bërë marrëveshje me organet qeveritare për ndryshimin e ligjit në Amerikë. Nëpërmjet Ligjit për Standardet e Drejta të Punës të vitit 1938, qeveria amerikane ndryshoi orët maksimale të punës në 44 orë në javë. Kjo çon edhe në krijimin e pagesës jashtë orarit, çdo gjë pas 40 orësh duhej të paguhej dyfish.

Me kalimin e viteve njerëzit kanë parë se ky model (në terma afatgjatë) është shumë më efikas pasi punëtorët janë më produktivë. Disa kompani po shikojnë zbatimin e një modeli 6-orësh, por kjo nuk do të ishte shumë e përshtatshme për punëtorët që punojnë me orë./CNA.al

Lajmet e fundit nga