LEXO PA REKLAMA!

SHKARKO APP

E fundit!

x

Nga betoni te dyert elektrike/ Pesë shpikjet moderne që e kanë origjinën nga kohët e lashta

18 Shtator 2022, 09:26, Blog CNA

Nga betoni te dyert elektrike/ Pesë shpikjet moderne që e kanë

Mund të duket joshëse të besosh se bota jonë e modernizuar dhe e globalizuar, mban çelësin e përparimit teknologjik. Ne po vazhdojmë që të shohim përparime të vazhdueshme mbi Inteligjencën Artificiale dhe teknologjinë që do të na e përmirësojë akoma më shumë jetën në të ardhmen.

Edhe shumë nga mrekullitë moderne që shohim sot, i marrim si të mirëqena. Në fakt shpikjet e zakonshme që përdorim çdo ditë, kanë një themel historik në kohët e lashta, pra mijëra vjet më parë. Ja cilat janë 5 nga këto shpikje që mund t'u themi faleminderit shpikësve të lashtë:

1. Ngrohja qendrore

Nga betoni te dyert elektrike/ Pesë shpikjet moderne që e kanë

Një nga sistemet e para të ngrohjes qendrore - i quajtur hipokaust - njihet që nga koha e Tempullit të Efesit, i ndërtuar rreth vitit 350 Para Krishtit. Historianët vlerësojnë Sergius Orata për përmirësimin e teknologjisë së hershme greke. Orata përdori një sistem shtyllash dhe pllakash të grumbulluara poshtë ndërtesave, për të drejtuar nxehtësinë nga një furre midis tokës, dyshemesë dhe mureve të ndërtesave dhe banjave publike romake. Duke pasur parasysh koston dhe mirëmbajtjen e një sistemi të tillë, vetëm më të pasurit mund të kishin struktura të tilla në shtëpitë e tyre.

2. Betoni

Nga betoni te dyert elektrike/ Pesë shpikjet moderne që e kanë

Sot, betoni është kudo rreth nesh, aq sa botës po i mbaron rëra. Ndërsa betoni modern daton në shekullin XIX, përdorimi i parë i materialeve të ngjashme daton që mijëra vjet më parë. Historianët kanë zbuluar se vepra e parë ndërtimore e ngjashme me betonin daton midis 12.000 dhe 8.000 vjet më parë.

Por ishin romakët ata që e përsosën betonin, duke e përdorur në godinat e mëdha prej mermeri që ndërtuan duke filluar nga shekulli III Para Krishti. Hiri vullkanik ishte një element kyç i betonit romak, duke e bërë atë dukshëm më të dobët sesa betoni ynë modern, por tepër i qëndrueshëm. Aftësia e Koloseut për t'u përballur me epokat është ndoshta shembulli më i jashtëzakonshëm.

3. Makinat shitëse

Nga betoni te dyert elektrike/ Pesë shpikjet moderne që e kanë

Heroni i Aleksandrisë krijoi makinën e parë shitëse, të cilën e shpërndau në tempujt përreth Egjiptit. Njerëzit depozitonin monedha në një të çarë që shtypte më pas një valvul metalike dhe lëshonte ujë të shenjtë. Kjo shpikje do të rikthehej shekuj më vonë në formën e saj moderne, duke shpërndarë ëmbëlsira për qytetarët.

4. Dyert automatike

Nga betoni te dyert elektrike/ Pesë shpikjet moderne që e kanë

Ishte po Heroni i Aleksandrisë që projektoi disa dyer që lëviznin në mënyrë automatike. Duke përdorur një altar zjarri, pompa uji dhe rrotulla, ai shpiku një mënyrë që besimtarët të hynin në një tempull në qytetin e tij të lindjes, pa pasur nevojë që dikush t’i hapte dyert e rënda.

5. Sistemet hidraulike

Nga betoni te dyert elektrike/ Pesë shpikjet moderne që e kanë

Njerëzit janë përpjekur që në kohët lashta që të heqin qafe mbeturinat. Depozitimi i hershëm i mbetjeve përfshinte një planifikimin në një shkallë më të madhe, diçka që civilizimi Harapan i luginës Indus e arriti në qytetin Mohenjo-Daro, i ndërtuar rreth vitit 2500 para Krishtit.

“Uji i freskët vinte përmes një rrjeti pusesh. Ujërat e zeza të gati çdo shtëpie dilnin jashtë në kanalin kryesor që kalonte përgjatë rrugës jashtë”- shkruan një historian. Në të njëjtën kohë, egjiptianët e lashtë nisën të përdornin tuba bakri në tempuj për të kulluar ujin e tepërt.

Më vonë akoma, romakët ndërtuan Cloaca Maxima, një dëshmi e aftësisë së tyre mbresëlënëse në inxhinieri.

E ndërtuar rreth shekullit VI para Krishtit, romakët e lidhën atë më vonë me banjat publike dhe tualetet përreth qytetit. Por funksioni i tij kryesor ishte të largonte nga rrugët ujërat që mblidheshin gjatë stuhive. Do të duhej të kalonin qindra vjet përpara se shpikësit të krijonin sistemet moderne të kanalizimeve që njohim sot.

Përkthyer dhe përshtatur nga CNA.al

Lajmet e fundit nga