LEXO PA REKLAMA!

SHKARKO APP

App Store
Google Play

E fundit!

x

Si të ndërtojmë sot një demokraci, si ajo e Athinës së Lashtë

2 Nëntor 2019, 21:30, Blog CNA
Si të ndërtojmë sot një demokraci, si ajo e Athinës

Gati 2500 vjet më parë, qytetarët e Athinës kishin një formë qeverisjeje, që frymëzoi shumë nga sistemet e sotme politike. Historiani britanaik, Pol Kartlexh jep 8 këshilla, sesi mund të ndërtohet një demokraci sot, e ngjashme me atë athinase.

1. Zgjidhni vendin e duhur

Demokracia në Athinë, ishte në një masë të madhe produkt i vendndodhjes së qytetit. 2500 vjet më parë, Athina ishte qyteti më i madh në një rajon të njohur si Atika, një zonë afërsisht sa madhësia e Luksemburgut sot. Atika kishte 2 burime natyrore të jashtëzakonshme:burime argjendi, dhe porte shumë të mira, me Akropolin në qendër. Prandaj nëse do të ndërtoni një demokraci, zgjidhni vendin e duhur.

2. Zgjidhni njerëzit e duhur

Në Athinë, të gjithë burrat e lirë mbi moshën 18 vjeç kishin të drejtën e votës, të pasur dhe të varfër. Pra Athina kishte maksimalisht 50.000-60.000 qytetarë, por 30.000 ishte numri më i zakonshëm. Analisti i madh politik, Aristoteli, mendonte se demokracia ishte sundimi i të varfërve, ndërsa oligarkia në thelb ishte sundimi i të pasurve.

Platoni, mësuesi i Aristotelit, thoshte se një qytet i drejtuar nga një oligarki, ishte në fakt 2 qytete:qyteti i të pasurve, i vendosur përballë qytetit të të varfërve. Në pjesën më të madhe të kohës, athinasit e shmangën me mençuri luftën e klasave në demokracinë e tyre. Por sistemi nuk ishte iminuzuar nga dështimi:demokracia u rrëzua dy herë në periudha ekstreme tensioni, të shkaktuara nga humbjet në luftë.

3. Zgjidhni udhëheqësin e duhur

Athinasit patën 3 themelues të shquar, ku secili kontribuoi me diçka të ndryshme. Njëri prej tyre, Teusi, ishte mitik:athinasit ia njohën meritën e bashkimin politik të Atikës me Athinën si kryeqytet. Themeluesi i dytë, ishte Soloni, që e dominoi politikën athinase në fillim të shekullit XVI.

Por vetëm i treti, Kleisteni, mund të quhet themeluesi i vërtetë i demokracisë së parë. Ai lindi në një familje aristokrate. Reformat e tij politike, ishin shumë të gjëra. Ai kreu regjistrimin e çdo qytetari mbi 18 vjeç në Athinë. Përmes një sistemi kompleks ndarjeje, Athinasit u gjetën të grupuar në 10 fise. Kleisteni vdiq shpejt në rrethana të çuditshme, por ndikimet e reformave të tij ishin shumë të mëdha.

4. Shfrytëzoni momentin tuaj

Për Kleistenin, koha ishte gjithçka. Kushtet e favorshme, u siguruan nga një sërë reformash ekonomike dhe sociale të nxitura nga Soloni në fillim të shekullit VI P.E.S. Ato përmirësuan jetën e pjesës më të madhe të njerëzve më të varfër të Atikës. Kërcënimet e menjëhershme për sigurinë e Athinës, i dhanë Kleistenit shansin për të zbatuar programin e tij demokratik. Kërcënimi i parë erdhi nga qytet-shteti anti-demokratik i Spartës, që ndërhyri dy herë në punët e brendshme të Athinës. Një faktor tjetër kontribues, ishte kërcënimi në rritje nga perandoria e Persisë në lindje.

5. Zgjidhni betejat tuaja

Persia paraqiti një sfidë ekzistenciale për Athinën. Në fillim të viteve 490, Athina u kishte dërguar ndihmë grekëve dhe jo-grekëve të kontinentit Aziatik, që ishin rebeluar kundër persëve. Kjo revoltë u shtyp në vitin 494 P.E.S, dhe 4 vjet më vonë Athina u përball me një pushtim nga deti të nisur nga mbreti pers, Dari I.

Beteja e Maratonës, ishte një fitore e madhe për athinasit, si në aspektin ideologjik, ashtu edhe ushtarak. Siç e theksoi historiani Herodot, përkushtimi i Athinës ndaj barazisë politike, ishte një ndër arsyet kryesore të atij triumfi, duke nxjerrë në krye të punëve shtetarët dhe gjeneralët.

6. Lërini qytetarët të flasin

Dita në Athinë, mund të fillonte me një thirrje nga një lajmëtar për zhvillimin e mbledhjes së Asamblesë në Akropol. Mbledhja fillonte me pjesëmarrjen e 6.000 qytetarëve. Në përfundim të diskutimeve, votohej përmes ngritjes ose jo të duarve nga pjesëmarrësit.

Nëse shumica ishte e qartë, mbledhja mbyllej. Nëse jo, votat do të numëroheshin një për një. Kjo ishte demokracia direkte. Takime të tilla, mbaheshin çdo 10 ditë ose më shpesh, dhe merreshin me çështje të tilla si feja, mbrojtja dhe furnizimi me grurë.

7. Lejojini artistët të ?lulëzojnë?

Teatri dramatik dhe arkitektura publike lulëzuan shumë, pikërisht falë demokracisë. Brenda 75 viteve nga themelimi i demokracisë, Eskili shkroi ?Persianët? dhe trilogjinë ?Orestia?. Sofokliu kishte shkruar ?Antigonën? dhe Euripidi ?Medea?. Të gjithë këta shkrimtarë, e sfiduan audiencën athinase të reflektonte thellë mbi bazën ideologjike, dhe pragmatike të institucioneve të tyre politike demokratike.

8. Mos kini frikë nga reformat

Pas traumës që shkaktuan luftërat greko-persiane të viteve 480-479, ishte koha për një reformë të mëtejshme të brendshme, në një drejtim më progresiv dhe më demokratizues. Dhe liderët e kohës ishin Efialtesi dhe ndihmësi i tij i ri, Perikliu. Lëvizja kryesore e tyre, ishte zhdukja e çdo institucioni të vjetër aristokratik, dhe transferimin e pushtetit të tyre tek masat.

Kjo u bë duke krijuar gjykata me juri popullore, që zgjidheshin në mënyrë demokratike me short. Juristë të tillë ishin gjithashtu gjyqtarë, jo vetëm të krimit, por edhe të ligjit. Dhe ata paguheshin nga fondet publike për ta kryer këtë detyrë publike./ historyextra.com-Përshtatur nga CNA.al

Lajmet e fundit nga