Reforma në Drejtësi/ Strazimiri: Po përsërisin pikë për pikë atë që bënë në '97-'98!

15 Gusht 2021, 20:18, Politikë CNA

Reforma në Drejtësi/ Strazimiri: Po përsërisin pikë

Po përsërisin pikë për pikë atë që bënë në ’97-’98!

?British Helsinki? raporti për Shqipërinë 1998:

– Spastrime në emër të ?reformës në drejtësi?

– Pezullohet Gjykata kushtetuese, bllokohen gjykatat

– Qeveria merr në kontrollin e KLD me 70% të antarëve

Qeveria socialiste shkurt 1998:

* Gjykata Kushtetuese ?forcë destruktive?

Komisioni i Venecias më 7 mars 1998:

* pezullimi i Gjykatës Kushtetuese dëmtim i rëndë i garancive të qytetarëve

Fatos Nano shkurt 1998:

* gjyqësori është më i pavarur kur KLD e kontrolloj unë sesa kur shumicë janë profesionistët e sistemit

………………….

ALBANIA 1998: Parlamenti kundër Gjykatës Kushtetuese

Ndërsa vëmendja e botës është përqendruar në trazirat e fundit në Kosovën fqinje, Parlamenti i dominuar nga Partia Socialiste në Shqipëri e ka çuar konfliktin e tij të vazhdueshëm me Gjykatën Kushtetuese në një nivel kritik.

Më 14 shkurt, Parlamenti shkarkoi Kryetarin e Gjykatës Kushtetuese, Rustem Gjata, me akuzën se ai kishte qenë një ?bashkëpunëtor vullnetar? i policisë sekrete të epokës komuniste, Sigurimi.

Dy ditë më vonë oficerët e policisë, me urdhër të Ministrit të Brendshëm Neritan Ceka, e larguan fizikisht Gjatën nga zyra e tij.

Shkarkimi i Kryetarit të Gjykatës Kushtetuese nga Parlamenti Shqiptar jo vetëm që përbën një sulm tjetër mbi pavarësinë e gjyqësorit, por gjithashtu bie ndesh me ligjin kushtetues shqiptar.

Neni 22 i Dispozitave Kushtetuese thotë se, ?gjyqtari i Gjykatës Kushtetuese nuk mund të hetohet, ndalohet, arrestohet ose dënohet pa një autorizim paraprak nga Gjykata Kushtetuese?.

Prandaj, është vetëm Gjykata Kushtetuese dhe jo Parlamenti, e cila ka autoritetin të heqë një nga anëtarët e saj.

Kryetari i Gjykatës së Kasacionit Avni Shehu, në një intervistë për radion ?Zëri i Amerikës?, nënvizoi paligjshmërinë e vendimit të Parlamentit:

?Nëse i referohemi Ligjit Kushtetues, atëherë vendimi i Parlamentit është i pabazë.

Ky ligj përcakton rastet kur funksioni i gjyqtarit kushtetues përfundon. Këto janë raste të përcaktuara mirë, dhe nuk lejojnë ndërprerjen e funksionit për arsye të tjera. Asnjë nga këto shkaqe të përcaktuara në këtë Ligj Kushtetues nuk përmenden në vendimin e Parlamentit. Kryetari i Gjykatës Kushtetuese zgjidhet nga votat e gjyqtarëve të tjerë, dhe jo nga Parlamenti.

Parlamenti ka në kompetencat e tij propozimin e disa gjyqtarëve kushtetues, por shkarkimet e tyre nuk parashikohen në listën e kompetencave të Parlamentit.?

Shehu, një studiues i respektuar juridik, gjithashtu kritikoi pretendimin sipas të cilit Gjata u hoq, duke thënë se

?(t) ligji për Verifikimin e Figurave Zyrtare nuk është një ligj kushtetues, por një ligj i zakonshëm. Kur ka ndonjë konflikt midis dy ligjeve, atëherë ligji kushtetues është ai që do të zbatohet ?.

Rrënjët e konfliktit

Megjithëse spastrimet në gjyqësor janë të dokumentuara mirë dhe të kryera në një shkallë të gjerë që kur Partia Socialiste ish-Komuniste mori pushtetin korrikun e kaluar, konflikti aktual që çoi në shkarkimin e Kryetarit të Gjykatës Kushtetuese Gjata mund t’i gjurmojë rrënjët e tij në një Vendim Gjykate të marrë vitin e kaluar me të cilin Parlamenti ishte shumë i pakënaqur.

Nëntorin e kaluar Gjykata Kushtetuese vendosi mbi një ligj të miratuar nga Parlamenti i cili i dha qeverisë autoritetin për të emëruar një administrator me kompetenca të gjera për të kontrolluar kompanitë që ajo përcaktoi se ishin të angazhuara në praktika të paligjshme biznesi.

Çështja u paraqit në gjykatë nga pronari i kompanisë VEFA, e cila kishte funksionuar si një kompani huadhënëse dhe investuese. Ndërsa Gjykata u pajtua në parim me ligjin, ai hodhi poshtë nenin 7 si antikushtetues.

Ky artikull i dha administratorit të caktuar nga qeveria autoritet të gjerë për të bllokuar pasuritë e firmës që po hetohet.

Në vendimin e saj, Gjykata argumentoi se asetet nuk duhet të konfiskohen nga një kompani private vetëm me urdhër të ekzekutivit; pra pa një proces të rregullt ligjor.

Ky vendim u kritikua ashpër në Parlament dhe shtypi social dhe qeveritar filloi një fushatë për të diskredituar Gjykatën.

Anëtarët e qeverisë akuzuan hapur Gjykatën Kushtetuese në atë kohë se ishte e korruptuar dhe se i shërbente agjencive të huaja të inteligjencës.

Ministri i Drejtësisë Thimio Kondi vetë i referohej ogurzi Gjykatës si një ?forcë destruktive? në Shqipëri.

Brenda pak ditësh Parlamenti miratoi një ndryshim në një nen të ndryshëm kushtetues i cili në fakt mohoi vendimin e Gjykatës dhe afirmoi të drejtën e shtetit për të ?kontrolluar dhe për të qenë pronar i pronës së subjektit privat për mbrojtjen e interesave të të dëmtuarve?.

Më tej, sipas këtij ndryshimi administratori i caktuar nga qeveria i çdo kompanie në fjalë ka të drejtë të ngrijë kontratat e kaluara të nënshkruara nga kompania dhe të drejtën për të shitur pronën e saj, tërësisht ose pjesërisht, kur administratori e konsideron të arsyeshme.

Gjithashtu një javë pas këtij vendimi, Parlamenti miratoi një ndryshim në dispozitat Kushtetuese ku thuhet se rotacioni normal i tre anëtarëve të gjykatës nëntë-anëtarëshe duhet të bëhet brenda 30 ditëve.

Ky vendim është marrë, sipas agjencisë zyrtare të lajmeve ATSH, sepse Gjykata ?ka shkelur me vetëdije ligjin kushtetues aktual? ç’ka të shtyn të mendosh se masa ishte një hakmarrje e parlamentit kundër një vendimi të Gjykatës me të cilin nuk ishte dakord.

Gjykata Kushtetuese, nga ana tjetër, vendosi se ky ndryshim i rotacionit ishte në vetvete antikushtetues dhe se rotacioni duhet të bëhej më 18 maj 1998, një datë e arritur në bazë të emërimit të gjyqtarëve që zëvendësuan tre gjyqtarët që dhanë dorëheqjen në 1994.

Ky ngërç qëndrimesh të papajtueshme dukej i pazgjidhshëm, dhe më në fund Ambasadori i OSBE -së Daan Everts pranoi të përpiqej të ndihmonte në gjetjen e një kompromisi.

Më 20 Shkurt përpjekjet e Everts u shpërblyen dhe u arrit një kompromis, me Gjykatën Kushtetuese që ra dakord të zhvendoste rotacionin e planifikuar që të ndodhte më 31 Mars.

Megjithatë, atë ditë, kryetari i parlamentit Skender Gjinushi tha se nuk e konsideronte zëvendësimin e tre gjyqtarëve të 31 marsit si një ?rotacion?, duke ngritur stekën se Parlamenti do të kërkonte që tre gjyqtarë shtesë të zëvendësoheshin, duke i dhënë mundësinë qeverisë aktuale të caktojë një shumicë solide dy të tretat në Gjykatën Kushtetuese.

Vetëm disa ditë para deklaratës së Gjinushit, një mision vëzhgues i Grupit Britanik të Helsinkit për të Drejtat e Njeriut këshilloi Ambasadorin e OSBE -së Everts se, sipas Kryetarit të Gjykatës Kushtetuese Gjata, Parlamenti po planifikonte të shkarkonte gjyqtarë shtesë nga Gjykata Kushtetuese. Everts e hodhi poshtë sugjerimin nga dora.

Vetëm një javë pas kompromisit për rotacionin e Gjykatës, më 27 shkurt, Kryetari i Kuvendit Gjinushi i tha agjencisë zyrtare të lajmeve ATSH se, meqenëse Gjykata nuk e bëri rotacionin brenda 30 ditëve nga urdhri origjinal i Nëntorit, Gjykata u pezullua automatikisht dhe për këtë arsye nuk është juridikisht kompetente për të marrë vendime deri pas datës 31 mars të kompromisit të rotacionit.

Ai gjithashtu premtoi në atë kohë se Parlamenti do të shqyrtonte një kërkesë të ?Komisionit të Verifikimit? për të shkarkuar Kryetarin e Gjykatës Gjata.

Komisioni i Verifikimit të Figurave Publike ndërmori veprime kundër Kryetarit të Gjykatës Gjata menjëherë pas kësaj, kur, më 4 mars, në një lëvizje befasuese dhe të diskutueshme Kryetari i Komisionit të Vëzhgimit Nafiz Bezhani doli në televizionin shtetëror për të paraqitur ?gjetjet? e tij mbi Kryetarin Gjata, më vonë duke i thënë Kryetarit Gjinushi që ?hiq Gjatën ose do të heq dorë ?.

Ironikisht, Bezhani vetë është akuzuar si ish agjent i policisë sekrete të epokës komuniste në qytetin port të Durrësit.

Duhet gjithashtu të theksohet se Parlamentarët përjashtohen nga Komisioni për Shqyrtimin e Figurave.

Më 14 mars, Parlamenti lëvizi kundër Kryetarit të Gjykatës Kushtetuese Gjata, duke përdorur forcat e policisë për ta penguar atë të kthehej në zyrat e tij.

Përgjigjet

Menjëherë pas ndërmjetësimit të suksesshëm të Ambasadorit të OSBE -së Everts për të arritur në një datë rotacioni kompromisi, Kryetari i Gjykatës Kushtetuese Gjata dhe Kryetari i grupit parlamentar të Partisë Socialiste Pandeli Majko ranë dakord të ndalojnë tensionin e përshkallëzuar midis degëve legjislative dhe gjyqësore të qeverisë dhe të pezullojnë akuzat dhe kundër-akuzat që kishin karakterizuar konfliktin.

Ky kompromis u prish në mënyrë të njëanshme nga qeveria kur lejoi Komisionin e Shqyrtimit Bezhani të paraqiste ?gjetjet? e tij mbi Gjatën në televizionin shtetëror, në vetvete një vepër e dënueshme sipas ligjit shqiptar.

Më 7 mars 1998, ?Komisioni i Venecias? vendosi që

* pezullimi i Gjykatës Kushtetuese ?është një zgjidhje që sjell një ndarje të pabarabartë;

* është kundër interesave të të gjithë qytetarëve të vendit, duke i privuar ata nga e drejta për të mbrojtur të drejtat e tyre kushtetuese, ndërkohë.

* Vendi është i privuar nga garancitë e një prej institucioneve më të rëndësishme kushtetuese dhe demokratike.?

Sidoqoftë, Gjykata mbetet e pezulluar dhe shorti për të zëvendësuar tre anëtarët u bë më 16 mars, dy ditë pasi Kryetari i saj u shkarkua me forcë nga detyra.

Lëvizjet parlamentare kundër sektorëve të tjerë të degës së qeverisjes gjyqësore vazhdojnë të pandërprera.

Më 20 mars, Këshilli i Lartë i Drejtësisë shkarkoi gjyqtarin e gjykatës së Tiranës, Qazim Gjonaj dhe këshilloi gjyqtarin tjetër të Tiranës, Skender Haluca, për shkarkimin e tij të afërt. Gjonaj ishte më parë Kryetar i Gjykatave të Tiranës derisa Këshilli i Lartë i Drejtësisë i hoqi atë titull tre muaj më parë. Raportohet se disa shkarkime të tjera janë planifikuar nga Këshilli i Lartë.

Parlamenti i dominuar nga socialistët ndryshoi ligjin për Këshillin e Lartë të Drejtësisë, duke i lënë Parlamentit të emërojë 70 përqind të anëtarëve të Këshillit.

Më parë shumica e Këshillit të Lartë zgjidhej nga vetë juristët e sistemit të drejtësisë.

Kryeministri Fatos Nano tha se është më demokratike që Parlamenti të kontrollojë gjyqësorin sesa vetë profesionistët.

Radio Evropa e Lirë raportoi më 21 mars se një zyrtar i lartë i Këshillit të Evropës shprehu shqetësime në lidhje me pavarësinë e gjyqësorit në Shqipëri dhe se Këshilli mund të konsiderojë pezullimin e anëtarësimit të Shqipërisë.

Situata është alarmante dhe duhet shpresuar se Këshilli do të mbajë presion mbi qeverinë në Tiranë që të respektojë normat evropiane.