Muzeu i Arkivave “shkëlqen” në arenën ndërkombëtare/ Drejtori i DPA-së jep detaje rreth projektit të ri
Drejtuesit e muzeve më të mëdha botërore kanë vlerësuar me...
Writer, teacher of literature and history of civilizations, Sadik Bejko has recalled an episode from the past.
Bejko has told through a confession on social networks about his poem "Letter to Mother", where, as the writer says in one of the stanzas, there was a little "poison", which suited him for the time.
He further confesses that he read this poem to two of his friends, intellectuals of the time, Klito Fundos, poet and Ahmet Golem, who after hearing his poem warned him that he could suffer like Trifon Xhagjika and Stavri Rafael.
Rrëfimi i plotë i Sadik Bejkos.
SI MË MBROJTËN TRIFON XHAGJIKA DHE STAVRI RAFAEL
1.
FALEMIDERIT TRIFON XHAGJIKA
Ndjehem krenar, i vlerësuar, që (nga "Klubi i Poezisë") më nderuan të jem në fshatin Peshtan, dhe që munda të flas në ditën e inagurimit të memorialit të poetit të pushkatuar Trifon Xhagjika.
Ka një gjë që atje nuk e thashë në fjalën time. Një ide që peshon rëndë, që dje dhe sot e bluaj, po e bluaj në vete. Ide që rrah ta varros vetes dhe s'mundem, nuk ia arrij. Nuk e bëj dot.
Këtë lëmshin që e kisha nën gjuhë, gati ta them e nuk e thashë dot atje në Peshtan, më datën 23 Dhjetor 2018, po e zbraz tani: Trifon Xhagjika, Stavri Rafael, Fadil Kokomani, Vangjel Lezhoja e pësuan, u burgosën, hoqën e vuajtën.... u vunë në litar, në plumb dhe vdiqën ... por ne, të pasmit...shpëtuam. Për ne që erdhëm mbas, pësimi i tyre tragjik qe një mësim. Ata... na e zgjatën jetën. Ata u vranë për politikë, u vranë se nuk i donte shteti.
U vranë për ide, për poezi..
Vritet njeriu për politikë, vritet dikush nga që është kundërshtar politik? Kjo, që të ishe kundërshtar politik, atëherë ishte baraz me vdekjen. Edhe më shumë sesa me vdekje: ishte baraz me shfarosjen totale, me zhdukjen jo vetëm politike si familje, si fis, me flakjen te të vdekurit.
Kur (si poetë të rinj) në ato vite shkruanim ndonjë poezi, një vag a një strofë politikisht me rrezik për kohën, shokët tanë më të moshuar se ne, na thoshin: mos. ..mos...grise poezinë, fshije vargun, shuaje strofen... mos se do ta pësosh, se do të hash kokën, do të hash plumbin ballit, do të varrosin pa varr si Trifon Xhagjikën.
Kjo ishte ajo gjëja që matesha ta them dhe nuk e thashë dot. Nuk e thashë atje në Peshtan.
Ai Burri. Ai Tifoni u vra edhe për ne. Pas tij ne u fshehëm, e ruajtëm kokën, e ulëm kokën. U përulëm si ai që në vijën e zjarit ku fishkëllejnë plumbat, e struk kokën mes supeve.
Jo të gjithë janë trima.
Ne mësuam nga fatkeqësia, nga vdekja. Disa nga ne sot duhet të të thonë: falemderit, Trifon. Faleminderit!
Ty të vranë, ti ike, por ne sivëllezërit e tu poetë që erdhëm mbas teje, nxorëm mësime nga mynxyra.
Ti na shpëtove, na zgjate jetën.
Jeta është e shtrenjta. Ti na ndihmove të mos vdesim para kohe.
26.12.2018
2.
Ja, se si ka ndodhur:
Ishte viti 1965. Kisha shkruar një poezi "Letër nënës". I ndikuar nga poeti italian Salvatore Quasimodo, nobelist. Në shqip atëherë njihej vetëm një poezi me titull "Letër nënës", përkthim nga rusi i vetëvrarë S. ESENIN.
Italiani S. Quasimodo e titullonte poezinë e tij "Mater dulcissima", me sa më kujtohet.
"Mater dulcissiman" e kisha lexuar bashkë me një tufë poezish, një dorëshkrim ...përkthime shkruar me penë, me bojë mbi letra format A 4. Mbase përkthimi i librit "Et subito sera" që atëherë në Tiranë në rrethe të ngushta qarkullonte dorë më dorë pa emrin e përkthyesit.
Në poezinë time "Letër Nënës", vjeshtë 1965, kishte një strofë me shumë helm, për kohën.
Aty thuhej se : në këtë vend ka trumcakë të shumë që shtypen nga ca elefantë.
Thuhej: ka të vdekur që peshojnë aq rëndë, sa të gjallët i tërheqin thellë nën baltë.
Poezinë ua lexova Ahmet Golemit, boksier, poet, dhe Klito Fundos poet, bashkësdtudent. Të dy miq të mi me të cilët lexonin shkrimet tona. Me ta kisha lexuar Quasimodon, por edhe poezi në përkthim klandestin nga greku nobelist Jorgo Seferis.
- Ku të shpje mushka, a ke mend në kokë...drejt në burg shkon më këtë poezi - , tha Ahmet Golemi.
Klito Fundua, korçari demoniak, qeshi.
- Mos e tremb djalin, tha. Do t'ia falin, e ka për herë të parë. E shumta, mund t'i presin bursën. Të mos i vazhdojë më studimet e larta.
- E pranoj të më presim bursën për studimet, u thashë . Babai im do të shesë lopën, delet...që të kem lekët për të vazhduar studimet.
Kjo që thashë, ishte gjëja më me pa mend që mund të thuhej. Isha dhe nën efektin e verës. Atëherë pija më turbullonte me një gotë. Ishte një përgjigje krejt naive. Se nuk e dija: i mbulonin a jo shpenzimet e studimeve të mia lopa dhe delet e atit tim. (Por vallë... a i shiste im atë bagëtitë për poezitë e mia?)
....nuk kishte asnjë gjë të sigurtë në atë deklaratën time patetike.
Ahmet Golemi dhe Klitua më duartrokitën. Ah, më thanë, sa e bukur. Djali bën poezi politikisht të dyshimta dhe lopët e delet e babait ndërhyjnë me bulurima e me blegërima për ta marrë në mbrojtje. Pa, pa, pa...
Kuptohej që po talleshin .
Gjysmë gote verë më kishte rënë në kokë .
Pa pritur me seriozitet ata më thanë :
- Open your eyes, Trifon Xhagjika was killed, Stavri Rafael was locked up these days. Don't mess with the state, idiot...
My poetry those days was published in the newspaper "Drita". The stanza with elephants, with the dead, to take on their own under. mud, the editors, without even asking me, had removed it, censored it.
But I don't forget:
Klito Fundua and Ahmet Golemi had warned me. They told me: keep your head, don't suffer like Trifon Xhagjika, like Stavri Rafael./ CNA.al
Drejtuesit e muzeve më të mëdha botërore kanë vlerësuar me...
Conservators in Albania's Voskopoja are racing to save hun...
Mbrëmjen e djeshme të “Festivalit të Këngës”, artistët pje...
More than half a century ago, the director Leka Bungo woul...
The President of Albania, Bajrma Begaj, today congratulate...
The great actress of the Albanian stage, Tinka Kurti, ...
Among many critics, literary researchers, historians or di...
The deputy of the Democratic Party, Bujar Leskaj, has ...
The writer Boris Miska has brought to the reader the n...
Sonja Mamaqi është operatorja e parë vajzë në Shqipëri...
Një ekspozitë është organizuar për të prezantuar qytetin e...
Two British writers who have been living in Pristina f...
Tonight in the Palace of Congresses, the grand concert...
Leonardo da Vinçi ishte emblema e Rilindjes Evropianë për ...
Minister Elva Maragariti has shared the good news with...
Stefan Nilson, a Swedish journalist, has published a novel...
“Metalica” grupi i famshëm amerikan i muzikës heavy metal ...
Përfshirë performancën e Brendan Fraser-it në filmin The Ë...
Journalist and writer Dashnor Kokonozi has expressed h...
Gjiganti mediatik CNN ka renditur Shqipërinë si një ng...
Një nga çështjet e nxehta që vazhdon t’u kushtojë mili...
He is a politician who, while talking about politics, ...
The show's editors received a video showing the March 7 ce...
The Fiks Fare show brought the case of a teacher with seri...
Another prosecutor got stuck in the vetting sieve. ...
The Special Appeals Panel dismissed another prosecutor. T...
The assets of judges and prosecutors went through a st...
The Independent Qualification Commission dismissed the pro...
The court has left in prison the former prison police offi...
Arrestohet në Pogradec një shtetas italian, i cili tra...
The police in Shkodër were able to arrest the citizen NL, ...
The police and FNSH have conducted surprise checks in ...
Ditën e enjte ynë do të vijojë të ndikohet nga kushte të p...
Institucionet e menaxhimit të shëndetit publik u vunë ...
Për ditën e Mërkurë vendi ynë do të vijojë të jetë nën...
For Tuesday, our country is expected to be affected by uns...
The Minister of Foreign Affairs of Serbia, Ivica Dacic...
Federal investigators have revealed new details about what...
The war in Ukraine is in its 764th day. Ten thousand f...
The bodies of two people have been pulled from a red t...
This Wednesday evening, the premiere "Tirana from the Air"...
The second Albanian school after Korça was opened in Pogra...
Berti has been my best friend. Even narrower than when he ...
Gjergji ka konkuruar në një nga festivalet të këngës së le...
The month of February has not been good for savings deposi...
The "Railway Transport" program had 4.1 billion ALL of...
While in Tirana, the prices of greens and vegetables in Fe...
Today, March 28, 2024, in the foreign exchange market, the...