Do you know the benefits of kissing?
Kisses may only seem sweet when you give them, when you ki...
Që nga fillimi i qytetërimit njerëzor, “arbitri” përfundimtar i kohës kanë qenë trupat qiellorë rreth tokës - Dielli dhe yjësitë, udhëtimi i të cilëve nëpër qiell mat ditët dhe netët. Po kështu, fazat e ndryshme të Hënës u përdorën nga qytetërimet e lashta për të numëruar kalimin e periudhave më të gjata, përpara se ndarja e vitit në 12 muaj të bëhej një sistem i qëndrueshëm nën diktatorin romak Jul Çezari në vitin 46 Para Krishtit.
Por ndërsa ky sistem i njohur kalendarik ka mbetur thuajse i pandryshuar për gati 2 mijëvjeçarë - sistemet më të vjetra kalendarike kanë ekzistuar edhe shumë kohë më parë - mënyra se si ne e matim kohën e ditës ka pësuar një evolucion të rëndësishëm.
Arsyet e dëshirës për një mënyrë të saktë të tregimin e kohës janë të dukshme. Kjo gjë i jep mundësi njerëzve të sinkronizojnë oraret e tyre, të takohen etj.
Po ashtu, është e kuptueshme edhe dëshira për saktësi më të madhe në matjen e kohës. Nëse dy orë nuk përputhen më njëra-tjetrën, atëherë pronarët e tyre përkatës nuk do të jenë në gjendje t`i sinkronizojnë aktivitetet e tyre. Por orët siç i njohim sot - që zakonisht përdorin një kronometër - u zhvilluan për një arsye shumë specifike: eksplorimin e detit.
Historia e matjes së kohës
Sipas Scientific American, pajisjet e para për të matur kalimin e kohës në periudha që ngjasojnë me orët, ishin Orët Diellore, të cilat u shfaqën në Egjipt rreth 3500 vjet më parë, të pasuara menjëherë nga Orët e Ujit që mund të përdoreshin për të treguar orën gjatë natës.
Megjithatë, egjiptianët e lashtë nuk e kishin ende konceptin e orëve me periudha fikse. Pra 60 minuta, siç e kemi sot. Në vend të kësaj, periudhat e ditës dhe të natës u ndanë në 12 pjesë, dhe secila orë “e përkohshme” u reduktua ose shtua sipas stinëve. Në verë, kur ditët ishin më të gjata, edhe orët gjithashtu.
Megjithëse më shumë se 2000 vjet më parë, astronomët grekë supozuan për herë të parë se ditët duhet të ndahen në 24 orë të barabarta, vetëm kur u shpikën orët e para mekanike në Evropë në shekullin XIII-të, ato orë siç i njohim ne sot, u bënë një normë në matjen e përditshme të kohës.
Deri në atë kohë, orët ishin ende mjaft të pasakta, duke e humbur kohën e duhur me rreth 15 minuta në ditë. Gjithçka nisi të ndryshojë në vitet 1600 me shpikjen e lavjerrësit, kur orët kishin mundësi të tregonin kohën e saktë brenda një kufiri gabimi prej vetëm 1 minute në javë.
Koha dhe lundrimi
Orët kanë përdorime të panumërta teknike, nga gatimi në shtëpi deri tek eksperimentet shkencore. Por sa më e ndërlikuar të jetë detyra në fjalë, aq më e madhe është kërkesa për saktësinë e matjes së kohës, deri në pikën që edhe koha tepër e afërt, e arritur përmes shpikjes së lavjerrësit nuk ishte e mjaftueshme në disa fusha.
Një nga këto fusha ishte lundrimi. Anijet në det kishin kohë që përpiqeshin të përdornin orët gjatë udhëtimeve të gjata dhe të rrezikshme. Por problemi me mekanizmat si lavjerrësi, ishte se ata ndikoheshin negativisht nga lëvizja e anijes, pra ata do të humbnin gati menjëherë kohën e duhur.
Për të kapërcyer këtë problem, në fillimin e shekullit XVIII-të, qeveria britanike miratoi Longitude Act, që shpërblente me shuma të mëdha parash shpikësit e pajisjeve që mund të masnin gjatësinë gjeografike me një shkallë të lartë saktësie. Brenda disa dekadash, orë-punuesi britanik Xhon Herrison, arriti t`i përmirësojë shumë modelet e tij të orës së detit me shpikjen e kronometrit.
Me këtë të fundit, humbja e kohës në det ishte vetëm 1/5 e sekondës. Edhe pse që atëherë shkenca ka kaluar tek Orët Atomike për të matur kohën e saktë në fusha si fizika, kronometri është ende teknologjia e përdorur në shumë orë të famshme, veçanërisht tek orët e markës “Rolex”, ku secila përmban kronometrin e vet.
Përkthyer dhe përshtatur nga CNA.al
Kisses may only seem sweet when you give them, when you ki...
Kur qeveria egjiptiane dërgoi arkeologë për të gërmuar një...
It is commonly said that Christopher Columbus was the firs...
Këtu ka pasur shumë përpjekje në histori ku liderë të ndry...
The story of Yakov Dzhugashvili, the son of one of the mos...
NASA is planning the next launch attempt of the unmann...
Një gjë e përbashkët e shumicës së narcisistëve është të b...
In the past, artists and scientists were very intrigued by t...
Two years and eleven months and two weeks traveled the...
A disturbing study has revealed a chilling truth about...
Water plays a very important role in the hydration of ...
Housewives are always looking for perfect cleaning methods...
Each of us wants to increase our income, but the great...
If you didn't know until now, if your head hurts from ...
NASA will try again on Saturday to launch its new rock...
NASA was forced to cancel its long-awaited Artemis I m...
Askujt nuk i pëlqen të merret me një tualet të bllokua...
The 'Penang Woman' was found in April 2017 in Guar Kep...
Shahu është një nga lojërat më të njohura dhe më të da...
For better or worse, human tears are a mystery. Some o...
He is a politician who, while talking about politics, ...
The show's editors received a video showing the March 7 ce...
The Fiks Fare show brought the case of a teacher with seri...
Fiks Fare also spoke with the Director of the Albanian Com...
Another prosecutor got stuck in the vetting sieve. ...
The Special Appeals Panel dismissed another prosecutor. T...
The assets of judges and prosecutors went through a st...
The Independent Qualification Commission dismissed the pro...
The police in Shkodër were able to arrest the citizen NL, ...
The police and FNSH have conducted surprise checks in ...
Journalist Sokol Bregu spoke about the disappearance o...
The police have arrested in Lezha the citizen Xh. S., 36 y...
Ditën e enjte ynë do të vijojë të ndikohet nga kushte të p...
Institucionet e menaxhimit të shëndetit publik u vunë ...
Për ditën e Mërkurë vendi ynë do të vijojë të jetë nën...
For Tuesday, our country is expected to be affected by uns...
The war in Ukraine is in its 764th day. Ten thousand f...
The bodies of two people have been pulled from a red t...
Kërcënimi i Rusisë duke përdorur sulme kibernetike, pr...
Four people, including a teenage girl, were killed and at ...
This Wednesday evening, the premiere "Tirana from the Air"...
The second Albanian school after Korça was opened in Pogra...
Berti has been my best friend. Even narrower than when he ...
Gjergji ka konkuruar në një nga festivalet të këngës së le...
The month of February has not been good for savings deposi...
The "Railway Transport" program had 4.1 billion ALL of...
While in Tirana, the prices of greens and vegetables in Fe...
Today, March 28, 2024, in the foreign exchange market, the...