Antarktida/ Fushëbeteja e ardhshme gjeopolitike?

29 Dhjetor 2021, 10:25, Blog CNA
Antarktida/ Fushëbeteja e ardhshme gjeopolitike?

Nga James Holmes?19 Forty Five?

Një miku im kilian më pyeti kohët e fundit nëse do të vazhdojë mania për ndërtimin e ?akullthyesve, apo anijeve polare?, dhe nëse fushëbeteja e ardhshme gjeopolitike do të zhvendoset në Antarktidë. Përgjigja ime ishte:ndoshta po, deri diku.

Por unë dyshoj nëse operacionet polare do të marrin një karakter luftarak në ujërat e Antarktidës, siç ka ndodhur dhe po ndodh aktualisht në Arktik. Në fakt, mënyra më e mirë për të parashikuar të ardhmen e Antarktidës, është ta krahasojmë atë me të tashmen e pellgut të Arktikut.

Para së gjithash, pretendentët për territoret e tyre sovrane në Antarktidë,nuk janë të panjohur për njëri-tjetrin. NATO dhe Rusia shohin shpesh praninë e njëra-tjetrës në të gjithë zonën e Arktikun, ndërsa atje përplasen jo rrallë interesat e tyre tregtare dhe politike.

Dhe krahasojeni këtë situatë me kontinentin e ngrirë të Antarktidës, ku Argjentina, Australia, Kili, Franca, Zelanda e Re, Norvegjia dhe Britania e Madhe, kanë paraqitur pretendime për pjesën e tyre sovrane. Tani për tani, pjesa më e madhe e kontinentit mbetet e paprekur, kryesisht në rajonin Marie Byrd Land.

Nëse Antarktida do të shndërrohet apo jo në një fushëbetejë të konkurrencës gjeopolitike, kjo gjë do të varet ndoshta nga fakti nëse ajo bart pasuri natyrore që mund të shfrytëzohen me një kosto të arsyeshme.

Burimet natyrore e kanë një mënyrë për të nxitur konkurrencën, si në rastin e ?Etheve të Arit? në Kaliforninë në mesin e shekullit XIX-të, apo si fuqitë aziatike që konkurrojnë për të drejtat e peshkimit, të naftës dhe gazit që ndodhet nën Detin e Kinës.

Marrëdhëniet mes shteteve në këto zona të acarta duhet të mbeten të qeta, përveç rastit kur Antarktida të fillojë të ofrojë pasuri të mjaftueshme natyrore, që arrijnë të rimbursojnë investimet në këtë rajon. Për momentin situata aty është e qetë. Dhe kjo ndodh për një arsye thelbësore që është gjeografia.

Në dallim nga Antarktida, Arktiku nuk është vetëm një rezervuar i pasurive natyrore; ai është aktualisht një kanal për trafikun detar. Nëse klimatologët kanë të drejtë, dhe nëse rrugët detare polare do të jenë gjithnjë e më të hapura për lundrim çdo vit që kalon, tregtarët mund të shkurtojnë ndjeshëm udhëtimet e tyre, le të themi në nivelin 30-40 për qind midis Azisë Lindore dhe Evropës Perëndimore.

Ndryshimet klimatike premtojnë kursime të mëdha në karburant, në konsumimin e pajisjeve, në pagat për ekuipazhin dhe në kostot e transportit. Prodhuesit dhe transportuesit mund t?u shesin mallrat e tyre konsumatorëve me kosto më të ulëta, duke rritur marzhet e tyre të fitimit.

Një Arktik i lundrueshëm ka ndërkohë edhe një vlerë ushtarake. Në veçanti Rusia do të përfitonte nga një rrugë detare e besueshme përgjatë bregut të saj verior. Lëvizja midis brigjeve ruse është e vështirë në kohën më të mirë, duke imponuar kalime të gjata tranzit nëpër terrene të ndërlikuara detare, shumica e të cilave mund të kontestohen në kohë lufte. Ky është një mësim që vjen nga Lufta Ruso-Japoneze e viteve 1904-1905, kur Flotës Ruse në Baltik iu desh të bënte një udhëtim prej 18.000 miljesh përmes Oqeanit Indian për të arritur në fushën e betejës në Lindjen e Largët.

Flota e Kombinuar e Marinës Perandorake Japoneze,i kishte zënë pritë në ngushticën Tsushima, duke e shkatërruar rivalin e lodhur nga udhëtimi i stërgjatë, dhe duke i dhënë fund për disa dekada fuqisë detare ruse në Azi.

Një lëvizja më e lehtë midis Rusisë evropiane dhe asaj aziatike, do t?i kursente Marinës Ruse një përsëritje të skenarit të Luftës Ruso-Japoneze. Këtu e ka burimin edhe qasja agresive të cilën Moska e pohon me juridiksionin e saj mbi Rrugën detare të Detit të Veriut.

Pastaj ekziston edhe një aspekt tjetër i gjeopolitikës së Arktikut. Shtetet e Bashkuara janë një komb Arktik, siç janë edhe vendet e tjera të NATO-s si Kanadaja dhe Norvegjia. Në rast se Kina apo Rusia duan që të lehtësojnë presionin ushtarak amerikan ose aleat në Paqësorin Perëndimor apo Atlantikun e Veriut, ata mund ta bëjnë këtë duke vendosur trupat e tyre ushtarake në Arktik.

Moska dhe Pekini mund ta afrojnë konkurrencën gjeopolitike deri në brigjet amerikane dhe skandinave, dhe të zvogëlojnë ndikimin e pranisë ushtarake të aleatëve përgjatë brigjeve të tyre. Tek e fundit, forcat e armatosura të SHBA-së duhet të ruajnë interesat e SHBA-së afër saj, dhe kjo kërkon burime të cilat duhet të vijnë nga diku.

Uashingtoni mundet ose të pranojë kërcënimin që vjen nga Veriu; duke larguar forcat e dislokuara përpara për ta përballuar këtë sfidë duke zvogëluar gradualisht praninë ushtarake të SHBA-së; ose duhet të shtojë trupat e saj dhe të sigurojë mjaftueshëm anije dhe avion për të qenë gati për fushëbetejën e re gjeopolitike.

Kjo është një dilemë me tre kahe. Ndryshe nga Arktiku, Antarktida përbën një pengesë të madhe për lundrimin rreth saj. Nuk do të ketë asnjë rrugë detare transpolare në jug, ndaj Antarktida nuk do të nxisë konkurrencën detare në të njëjtën masë si rrugët detare të Arktikut.

Pa nxitjen për të luftuar me njëri-tjetrin në det, fuqitë e Antarktidës do të kenë më pak nevojë për të treguar fuqinë e tyre detare në oqeanin jugor, dhe kësisoj më pak nevojë për anije akullthyese për të mbështetur operacionet detare.

Çfarëdo lloj pranie që mund të vendosin atje mund t?i shërbejë synimeve tregtare apo shkencore. Shumë gjëra po ndodhin aktualisht në botë, dhe shumica e tyre në një kurs negativ. Le të shpresojmë që Antarktida dhe rrugët ujore pranë saj të mbeten një përjashtim nga kjo prirje.

Shënim: Dr.James Holmes, ish-oficer i Marinës Amerikane, është lektor në Kolegjin e Luftës Detare. Më herët ka dhënë mësim në fakultetin e Shkollës së Marrëdhënieve Publike dhe Ndërkombëtare të Universitetit të Xhorxhias./ Përshtatur nga CNA.al

Lajmet e fundit nga