
Temperaturat në minus dhe ngrica/ Moti për ditën e sotme
Prej disa ditësh vendi ynë ndodhet në mbizotërimin e k...
From Germany and France to the Czech Republic, many European ski resorts are not winter wonderlands this season. Instead, lonely slopes covered in artificial snow sporadically dot the green and brown landscapes. As emissions from burning fossil fuels continue to change the climate, temperatures are warm enough to melt snow. In many places it rains instead of snow. The consequences go beyond winter sports, harming water supplies and biodiversity.
"Bora luan një rol të rëndësishëm në ciklin e ujit," shprehet Daniel Farinotti, një glaciolog nga universiteti ETH Zyrih dhe Instituti Federal Zviceran për Kërkimin e Pyjeve, Borës dhe Peizazhit. "Bora ruan ujin për një kohë të caktuar. Uji i gjendur në borë nuk rrjedh menjëherë, por në verë dhe pranverë."
Vetëm kur bora shkrihet, uji lëshohet gradualisht nëpër liqenet, lumenjtë dhe ujërat nëntokësore përreth. Bora vepron si një lloj pajisje ruajtëse dhe kur ka më pak ose aspak borë, ndikon në sasinë e ujit gjatë vitit. Lumenjtë e ushqyer pjesërisht nga shkrirja e borës gjithashtu përfundojnë me nivele më të ulëta uji. Kjo përfshin edhe lumin e Rinit, një nga rrugët ujore më të rëndësishme të Evropës.
Mungesa e borës sjell pasoja negative për transportin dhe furnizimin me energji elektrike
Për Rinin, rezervat e ujit të shkrirë janë thelbësore për t'i kaluar muajt më të thatë të verës dhe të vjeshtës.
"Sasia e pakët e borës mund të përkeqësojë nivelet e ujit në Rin nga Bazeli në Detin e Veriut”, tregon një studim i Komisionit Ndërkombëtar për Hidrologjinë e Basenit të Rinit. Sipas studimit, reshjet e shiut nuk do të jenë në gjendje të kompensojnë mungesën e ujit të shkrirë. Dhe një Rin më i cekët prek të gjithë ata që e përdorin këtë rrugë ujore.
Anijet e mallrave mund të ndërpresin transportin për një mesatare prej më shumë se dy muajsh në vit deri në fund të shekullit, thuhet në raport. Prodhimi i energjisë elektrike mund të pakësohet. Furnizuesit e ujit të pijshëm dhe fermerët do të duhet të përgatiten për mungesa më të shpeshta në një verë rrjedhimisht të nxehtë dhe të thatë, kur uji është në kërkesë edhe më të madhe.
Përshtatja me mungesën e borës
Basenet artificiale që mbledhin shiun në dimër janë të nevojshme për të kompensuar mungesën e ujit të shkaktuar nga shkrirja e borës, thotë Marc Zebisch, një shkencëtar për klimën në Eurac Research, një qendër kërkimore ndërdisiplinore me qendër në Tirolin e Jugut, në Itali.
Por kjo nënkupton ndryshimin e mjedisit natyror, shton Zebisch. Gjithashtu në male ka hapësirë të kufizuar për pellgje të tilla.
Kjo është arsyeja pse "kur rreziku i thatësirës rritet, ne duhet të kursejmë ujin kudo që të mundemi", tha studiuesi.
Sektori bujqësor në Alpet jugore ende harxhon shumë ujë, sipas Zebisch. Fermerët duhet të marrin në konsideratë se cilat lloje të kulturave mund të rriten në një mjedis më të thatë në të ardhmen, tha Robert Steiger, një gjeograf dhe studiues i turizmit nga Universiteti i Insbrukut në Austri.
"Në luginën e Po-së në Itali, ka plane për të kultivuar shumë më pak oriz sepse kjo kërkon shumë ujë," tha Steiger. Verën e kaluar lugina Po thuajse u tha. Përveçse u përball me një periudhë jashtëzakonisht të nxehtë dhe të thatë, Italia luftoi edhe me mungesën e borës dhe të shiut gjatë dimrit të kaluar. Kjo bëri që uji në shumë lumenj evropianë të arrinte nivele të ulëta dramatike.
Pasojat e zhdukjes së borës po i ndjejnë edhe rajonet malore. Kur shiu i dendur zëvendëson reshjet e borës, rreziku i rrëshqitjeve të dheut rritet, shprehet Steiger. Reshjet e pakta të borës gjithashtu ndryshojnë ekosistemet, sipas Farinottit nga ETH Zurich.
Shkrirja e borës e mban tokën malore të lagësht për më gjatë se uji i shiut, sepse ai lëshohet gradualisht në një periudhë të gjatë dhe jo në shpërthime të shkurtra. Ndër të tjera, kjo lagështi është e rëndësishme për rritjen e bimëve në pranverë.
Mungesa e ujit nxit gjithashtu dëmtuesit e tokës. Në Tirolin e Jugut, Zebisch raportoi një rritje të infektimeve nga brumbujt. Insektet e kishin më të lehtë rrugën e tyre dukë përtypur pemë të thata dhe të dobëta.
Kur nuk ka borë, ka më pak reflektim diellor
Mbulesa e borës është një pjesë e rëndësishme e efektit "albedo”, që i referohet aftësisë së një sipërfaqeje për të reflektuar dritën. Duke reflektuar dritën, bora e bardhë ndihmon në uljen e temperaturës së planetit. Kjo është veçanërisht e rëndësishme në rajonet polare - vetëm mendoni për akullin mbi sipërqafen e detit dhe tundrat e mëdha të mbuluara me borë të Skandinavisë dhe Siberisë.
"Bora është krem kundër diellit për Tokën. Ajo e mbron nga nxehja," thotë Zebisch.
Në vargmalet e ulëta malore, humbja e borës nuk luan një rol të madh në efektin global albedo. Por ka një ndikim të rëndësishëm lokal. Pa borë të bardhë reflektuese, toka nxehet më shpejt dhe thahet. Shiu rrjedh nga toka e thatë në vend që të depërtojë, gjë që rrit rrezikun e zjarrit në pyje, sepse një mjedis më i thatë është më i ndezshëm.
Bora artificiale nuk e zëvendëson dot atë natyrore
Është praktikisht e pamundur të zëvendësohet ose të ruhet bora. Për ta bërë këtë ka shumë shpenzime dhe është e realizueshme vetëm në vende të caktuara ku ka një motivim ekonomik, si për sportet dimërore, thotë Steiger.
The production of artificial snow requires a lot of energy and water. And in many regions, experts say, one day it will be too hot for artificial snow. Protecting the snow with white plastic sheets, as has been done on some glaciers, is a big initiative. "It takes a couple of weeks to break these sheets down and get them off again," Steiger said. "Also, it has been reported that they release microplastics into the environment." To avoid a world without snow, there is only one thing we can do, according to Farinotti. And that is to curb climate change by reducing carbon dioxide emissions. "I believe it would be much easier than all these other technical measures," says Farinotti./DW
Prej disa ditësh vendi ynë ndodhet në mbizotërimin e k...
Today, the Albanian territory will be under the influence ...
Masat ajrore të qëndrueshme, por të ftohta, do të sjel...
55.4% e shqiptarëve besojnë se frenat e vendit tonë duhet ...
80.1% e shqiptarëve mendojnë se të rinjtë janë guximta...
68.2% e shqiptarëve mendojnë se gjenerata rreth të 20-...
55.3% of Albanians think that young people in their 20...
Our country remains under the influence of frequent clouds...
The development of a minicyclone in the Mediterranean ...
Territori shqiptar përgjatë orëve të para të ditës do të j...
With the submission to the Albanian Government of the visi...
The low baric values will dictate the weather in our cou...
The use of technology by citizens to perform many serv...
Farid Borsali is on his way to the trade union bar, Café d...
Moti i keq ka shkaktuar probleme në zonat malore, ku ka rë...
Pjesa e parë e ditës do vijoj të jetë nën ndikimin e vranë...
Blerina, e martuar me Fabianin, ka treguar kushtet e v...
Ditën e hënë pritet që vendi ynë të jetë në ndikim të ...
For several days, our country has been under the devel...
The Ministry of Defense has made an overview of the flood ...
Një grup invalidësh në qytetin e Elbasanit në lagjen ‘Vull...
Kandidati i opozitës për bashkinë e Fierit, Luan Baçi ka d...
A strong denunciation was made this afternoon by the c...
The spokeswoman of the opposition candidate's campaign...
The Special Appeal Commission has upheld the decision of t...
Luan Daci, ish-anëtari i Kolegjit të Posaçëm të Apelimit, ...
In 5 years, they have been investigated by the first level...
Another judge is stuck in the "sieve" of the vetting. Duri...
A black balance was recorded in just two days from the cri...
The police have identified the perpetrator who injured...
The first details have come to light from the shooting in ...
Several gunshots were recorded a little while ago in t...
In Albania, people with disabilities continue to face prob...
The stable air masses that have covered most of the Ba...
The Greek Ministry for Immigration and Asylum says that it...
Stable atmospheric conditions will bring to our countr...
Fondi për të Drejtën Humanitare tha të enjten se procesi i...
The United Nations' top court has rejected Iran's request ...
In a report published by the American Chamber of Commerce ...
Parlamenti i Turqisë voton sot lidhur me kërkesën e Finlan...
Shkencëtarët nxorën nga flokët e Bethovenit sekuencën e ti...
Journalist Albert Vataj has shown the latest sculptur...
The announcement of the Vjosa National Park is opening new...
Sekretari i Vatikanit për Marrëdhëniet me Shtetet dhe Orga...
Today, March 30, 2023, the US dollar is bought at 104....
Sot më 29 mars 2023, dollari amerikan blihet me 104.5 ...
The price of fuel in the country changes again. This t...
Today, March 28, 2023, the US dollar is bought at 105....