E fundit!

17:44 Politikë

Rama bën gati ndryshimet në qeveri

Në qeverinë e Edi Ramës pritet të ketë disa ndryshime, që ...

Tri vende në Tokë nga ku mund të ketë filluar jeta

14 Nëntor 2022, 08:50, Kuriozitete CNA

Planeti ynë është i vetmi vend në Univers që dihet se strehon jetën, nga qeniet mikroskopike tek ato gjigante. Megjithatë, pavarësisht nga kudondodhja e jetës, ne nuk jemi ende të sigurt se ku filloi saktësisht jeta. Duke parë përbërjen kimike të jetës, mund të supozojmë se jeta e parë kërkonte përbërësit bazë dhe një lloj “shkëndije”. Ja cilat janë 3 origjinat më të mundshme:

1. Të çarat hidrotermale

Në fund të oqeanit, ka të çara nga të cilat del jashtë një përzierje përvëluese e përbërë nga uji, metani, amoniaku, komponimet e hidrogjenit etj. Pikërisht rreth këtyre të çarave të krijuara miliarda vjet më parë, oksidet e azotit në ujin e detit mund të kenë reaguar në përzierjen e nxehtësisë deri në temperaturën 400°C me elementë të bollshëm për të krijuar blloqet ndërtuese molekulare të jetës: aminoacidet dhe proteinat.

Në vitin 2019, studiuesit nga Kolegji Universitar i Londrës njoftuan se kishin krijuar protoqeliza të “vetorganizuara, të renditura në mënyrë endogjene, dhe koleksione sferike të lipideve” në një mjedis të simuluar të ventilimit hidrotermal në laborator. Një protoqelizë nuk është tamam një jetë, por është një pararendëse e saj.

Shkencëtarët kanë zbuluar sisteme shumë të përqendruara të të çarave hidrotermale. Një sistem i tillë, i përbërë nga të çara të quajtura “duhanpirës të bardhë”, njihet si Kompleksi i Qytetit të Humbur. Kjo zonë mund të jetë përafrimi më realist i një sistemi ventilues në Tokën e hershme, me një shtrat detar që mendohet të jetë pothuajse identik me atë që ishte i pranishëm gjatë Eonit Hadean, epoka gjeologjike në Tokë që zgjati nga formimi i planetit deri rreth 4 miliardë vjet më parë. Kompleksi i Qytetit të Humbur, është i mbushur me jetë të çuditshme krejtësisht të pambështetura nga drita e Diellit.

2. Pellgjet e cekëta

Pellgjet e vogla, ndoshta midis 10-100 centimetra të thellë, mund të kenë qenë më mikpritëse për fillimet e jetës në Tokë sesa oqeanet raportoi në vitin 2019 një ekip studiuesish nga Instituti i Teknologjisë në Masaçusets, Boston.

Me vëllime dukshëm më të vogla, pellgjet e cekëta mund të kenë grumbulluar okside të azotit nga atmosfera dhe fosfor nga goditjet e rrufeve, me përqendrime shumë më të mëdha sesa mund ta bëjnë ndonjëherë detet. Më pas ato mund të ndërveprojnë me ARN - një molekulë e pranishme në të gjitha qelizat e gjalla - për të formuar format e para të jetës.

3. Përplasja e një komete

Midis 3.8 dhe 4.1 miliardë vjet më parë, supozohet se Toka u godit nga asteroidët dhe kometat në një ngjarje të njohur si Bombardimi i Vonë i Rëndë. Shumica e kometave përmbajnë të gjithë përbërësit për aminoacide - blloqet ndërtuese të proteinave - përfshirë molekulat si metani, dioksidi i karbonit, amoniaku dhe akulli i ujit.

Kur një kometë përplaset në sipërfaqen e Tokës, çlirohet një sasi e madhe energjie”. Kjo energji mund të shkojë për rirregullimin e molekulave me një gjendje energjie më të lartë”- tha Sukrit Ranjan, asistent profesor në astrobiologji në Universitetin e Arizonës, SHBA.

Në vitin 2020, një ekip shkencëtarësh zbuloi prova të mikrobeve të lashta 1.3 kilometra poshtë kraterit të shkaktuar nga përplasja e Çiksulub, asteroidit që zhduku dinosaurët.

Kur ajo copë e madhe shkëmbi hapësinor u përplas mbi atë që është sot Gadishulli Jukatan i Meksikës, çau shkëmbin tokësor dhe krijoi sisteme nëntokësore, të cilat nga ana e tyre u fekonduan nga lëngjet hidrotermale dhe nga çdo lëndë organike e pranishme në asteroid.

Përkthyer nga CNA.al