Sedat Ajvazi me prejardhje nga Lugina e Preshevës jeton në Kosovë që nga muaji qershor i vitit 1999.

Për më shumë se 22 vjet ai thotë se e ka pasur të pamundur që të fitonte nënshtetësinë apo të pajisjes më ndonjë dokument të Kosovës.

Sedati nuk ka as dokumente valide të Serbisë, pasi autoritet serbe atje i kanë pasivizuar adresën.

“Aktualisht unë jam në Kosovë person në të zezën. Nuk mund të më verifikoj as Policia e Kosovës e as Policia e Serbisë. Dokumentet e Serbisë i kam pa afat, do të thotë ato sistemi nuk i pranon për shkak të pasivizimit atje. Të Kosovës nuk kam kurrfarë dokumenti edhe pse jetoj në Kosovë që nga qershori 1999”, thotë ai për Radion Evropa e Lirë.

Sedati thotë se shumë herë ka mbledhur dokumentacione, me shpresë se një ditë institucionet e Kosovës do ta pajisin me leje qëndrimi apo me dokumentacione të përkohshme.

Kërkesën e parë thotë se e kishte bërë në Misionin e Kombeve të Bashkuara në Kosovë (UNMIK) në vitin 2001, por kërkesa i ishte refuzuar për shkak se nuk kishte mundur ta dëshmonte se ka jetuar në Kosovë para viteve ‘98-99.

“Tri herë kam qenë në Ministri të Punëve të Brendshme të Kosovës te Zyra për të Huajt dhe kërkesa më është refuzuar për shkak të mungesës së kontratës së punës sepse unë nuk munda të lidh kontratë pune me dokumentacione, sa ishin valide ato të Serbisë. Neve na kërkohet të kemi sigurim shëndetësor që as qytetarët e Kosovës nuk e kanë. Na kërkohet kontrata e punës me minimum të pagës 500 euro”, thotë Sedati.

Problemet me të cilat është përballur Sedati për më shumë se 22 vjet po tentohen që të zgjidhen përmes një iniciative të Qeverisë së Kosovës, e cila më 29 dhjetor të vitit të kaluar miratoi koncept-dokumentin për shtetësinë.

Në këtë koncept-dokument, siç ka bërë të ditur këshilltari i Presidentes së Kosovës, Artan Murati, është përfshirë komenti dhe propozimi i Zyrës së Presidentes, i cili do t’ua mundësojë shqiptarëve nga Medvegja, Presheva e Bujanoci të pajisen me shtetësi të Republikës së Kosovës.

Iniciativa për t’i pajisur me shtetësi shqiptarët e Luginës

Në koncept-dokumentin për shtetësinë në mënyrë specifike përmenden qytetarët e Preshevës, Medvegjës dhe Bujanocit – komuna në jug të Serbisë, që njihen me termin Lugina e Preshevës – dhe problemet me të cilat ata përballen në përpjekjet e tyre për t’u pajisur me shtetësi të Kosovës.

“Të gjithë qytetarët nga Presheva, Medvegja dhe Bujanoci, të cilët kanë qëndruar në Republikën e Kosovës së paku pesë vjet nga data 12.06.1999 deri me datë 31.12.2021, do të kenë të drejtën e fitimit të shtetësisë bazuar në rregullimin e kornizës ligjore me këtë koncept-dokument, ndërsa sa i përket kritereve procedurale do të rregullohet me akte nënligjore”, thuhet në koncept-dokumentin për shtetësinë i datës 29 dhjetor 2021.

Megjithatë, për të fituar shtetësi çdo qytetar i Preshevës, Medvegjës dhe Bujanocit duhet t’i përmbushë një serë kriteresh, siç është dëshmia e qëndrimit në Kosovë prej së paku pesë vjetësh, posedimi i lejes së vlefshme të qëndrimit, pranimi i rendit kushtetues dhe juridik të Kosovës, posedimi i mjeteve të mjaftueshme financiare për të jetuar në Kosovë, përmbushja e detyrimeve financiare ndaj shtetit si dhe shumë kritere të tjera.

Rrugëtimi i gjatë i Antigonës deri te shtetësia e Kosovës

Antigona Shaipi me prejardhje nga Presheva ka kaluar nëpër një proces të gjatë derisa ka arritur që të fitojë shtetësinë e Kosovës.

Që nga fëmijëria ajo ka jetuar në qytetin e Gjilanit në Kosovë.

“Procedura për të fituar shtetësinë e Kosovës ishte një procedurë shumë e gjatë, e cila kryesisht zgjat pesë vjet në bazë të plotësimit të kritereve, por unë pasi kisha përfunduar gjithë arsimimin në Kosovë që nga shkolla fillore e deri tek universiteti, procedura u shkurtua nga pesë në dy vjet”, thotë ajo për Radion Evropa e Lirë.

Antigona tregon se fillimisht është pajisur me leje qëndrimi njëvjeçar dhe, pastaj është pajisur me shtetësinë kosovare, kur edhe ka nxjerrë letërnjoftimin.

Por, procedura për familjarët e saj ishte më e gjatë dhe më e mundimshme, thotë ajo.

“Procedura ishte më të vërtet e gjatë dhe shumë e kushtueshme, pasi që dihet që shumica e dokumenteve kanë afat të vlefshëm vetëm gjashtë muaj dhe kjo procedurë përsëritej çdo vit”, tregon Antigona.

MPB: Po krijohen lehtësira për qytetarët e Luginës së Preshevës

Në një përgjigje për Radion Evropa e Lirë, Ministria e Punëve të Brendshme e Kosovës, thotë se Ligji i ri për shtetësinë do të zgjidhë shumë problematika, në mesin e tyre edhe çështjen e pajisjes me shtetësi të qytetarëve nga Presheva, Medvegja dhe Bujanoci, të cilët jetojnë në Kosovë.

“Për qytetarët e komunave Preshevë, Medvegjë dhe Bujanoc, të cilët janë shpërngulur në Kosovë nga viti 1999, do të parashihen masa lehtësuese për të fituar të drejtën e shtetësisë”, thuhet në përgjigjen e MPB-së.

Me punën e institucioneve të Kosovës, sa i takon pajisjes me shtetësi të qytetarëve të Luginës së Preshevës, nuk është i kënaqur Kushtrim Kadriu nga Lëvizja Qytetare Vatra.

Ai thotë se edhe qeveritë e kaluara të Kosovës kishin nisur procedura për lehtësime sa i takon pajisjes me shtetësi kosovare të qytetarëve të Luginës së Preshevës, porse sipas tij, asnjëherë nuk ka pasur ndonjë rezultat.

“Ne frikësohemi se edhe kjo është një iniciativë e njëjtë si të kaluarat, pasi këta të Ministrisë së Punëve të Brendshme të Kosovës nuk janë konsultuar fare, as me ne që merremi me këtë punë, as me Këshillin Nacional në Bujanoc, Preshevë e as me liderët e as me organizatat atje, do të thotë me askënd fare, e besa as me qytetarët që kanë telashe”, thekson Kadriu.

Kadriu thotë se qytetarët e Luginës së Preshevës e kanë të vështirë të pajisen me shtetësi të Kosovës pasi në shumicën e rasteve, qytetarët të kësaj pjese që jetojnë në Kosovë, u janë pasivizuar dokumentet nga Qeveria serbe.

Kjo sipas Kadriut u ka pamundësuar atyre që të nxjerrin ndonjë dokument valid të Serbisë e përmes së cilit, ata do ta kishin të mund që të aplikonin për t’u pajisur me dokumente të Kosovës.

Mustafi: Në Kosovë na premtuan vazhdimisht

Kryetari i Këshillit Kombëtar Shqiptar në Serbi, Ragmi Mustafi, thotë për Radion Evropa e Lirë se Kosova duhet të merret seriozisht me fatin e shqiptarëve të Luginës së Preshevës që kanë mbetur pa shtetësi.

Ai u tërheq vërejtjen institucioneve të Kosovës për faktin se sipas tij, në Preshevë, Medvegjë dhe Bujanoc organet shtetërore të Serbisë, kanë pasivizuar të paktën 6,000 adresa të shqiptarëve të kësaj ane, që jetojnë në Kosovë.

“Ne kemi kërkuar që sipas praktikave rajonale që kanë hungarezët, kroatët e kështu me radhë, të gjithë qytetarët shqiptarë të Luginës së Preshevës të pajisjen me dokumentacione të Kosovës. Edhe në të kaluarën ka pasur tendenca për ta rregulluar infrastrukturën ligjore të Kosovës në mënyrë që të adresohet kjo çështje, porse zgjidhjet që janë ofruar nuk kanë prodhuar rezultate”, shprehet Mustafi.

Mustafi thotë se përmes ndryshimeve ligjore duhet të hiqet çdo pengesë në procesin e pajisjes së shqiptarëve të Luginës së Preshevës me dokumente si dhe me shtetësi të Kosovës.

Sipas organizatave joqeveritare dhe subjekteve politike nga Lugina e Preshevës, në Kosovë jetojnë rreth 20,000 qytetarë që kanë migruar në Kosovë për arsye të ndryshme.

Sipas Lëvizjes Qytetare Vatra, shumë prej tyre e kanë pasur të vështirë apo të pamundur që të pajisen me dokumente të Kosovës, pasi u ka munguar një dokument valid i Serbisë, nuk kanë pasur një vend punë në Kosovë, por edhe për shkak se nuk kanë plotësuar kritere të tjera të përcaktuar në Ligjin për shtetësinë./rel

Ministria e Emigracionit në Greqi ka shtyrë deri më 22 mars të vitit 2022 vlefshmërinë e lejeve të qëndrimit dhe vërtetimeve për rinovim (kartës blu) të emigrantëve të huaj, të cilat skadonin deri më 31 dhjetor të vitit 2021.

Në pikat e kalimit kufitar mes Shqipërisë dhe Greqisë emigrantët shqiptarë kanë mundur të lëvizin ditët e para të vitit të ri me këto dokumente pa ju krijuar probleme në anën greke thanë burimet kufitare shqiptare.

Sipas vendimit të publikuarnga Ministria greke e Emigracionit shtyrja me tre muaj e afatit vlen vetëm për lejet dhe vërtetimetblu me datë skadimi nga 01 Janari i vitit 2020 deri më 31 Dhjetor të vitit 2021.

Ministria greke e Emigracionit ka saktësuar se aplikimet për përtëritjen e këtyre lejeve të qëndrimit bëhën vetëm në mënyrë elektronike.

Vendimi i autoriteteteve greke ndihmon sidomos emigrantët shqiptarë që janë në procesin e riptëritjes së lejeve të qëndrimit të cilave u ka përfunduar afati dhe të cilat, edhe për shkak të vështirësive të periudhës së pandemisë, nuk kishin arritur ti ripërtërinin.

Proçesi i Lejeve të Qëndrimit në Greqi të emigrantëve shqiptarë që përbëjnë pjesën dërmuese të të huajve është vështirsuar sidomos dy vitet e fundit prej Pandemisë së Koronavirusit.

Qytetarët shqiptarë kanë pasur vështirësi si në plotësimin e dokumentacionit edhe në marrjen e dokumenteve që u nevojiten në Shqipëri për këtë proces për shkak të bllokimeve apolëvizjes së reduktuar në kufirin shqiptaro- grek./voa

Afaristi Abedin Salihu, drejton një kompani me rreth 220 punëtorë në fushën e minierave e mineraleve, ndërtimit, prodhimit të betonit dhe pjesëve të mermerit.

Muajt e fundit thotë ai, ndërprerjet e energjisë elektrike kanë lënë pas vetes pasoja në veprimtarinë e tij dhe që nga 20 dhjetori ka ndërprerë veprimtarinë në një gurore dhe të prodhimit të betonit.

“Arsyet kryesore të kësaj ndërprerjeje janë pikërisht se në linjën ku ne posedojmë guroren tani tensione i rrymës është i ultë dhe nga të cili nuk vazhdojmë absolutiosht me vazhdu me aktivizu makinerinë sepse pastaj ato digjen për shkak të aparaturave dhe sistemin që kanë, tani ato dëshirojnë rrymë stabile dhe kemi ndërprerë aktivitetin dhe kemi çuar disa prej punëtorëve në pushim por me pagesë sepse ata janë punëtorë profesional e nuk mundemi t’i largojmë e pastaj t’i kthejmë e që për neve kanë kosto dhe është një sfidë që ti paguan dhe nuk merr asgjë”, tha ai.

Ai thotë se puna me gjeneratorë është e pamundshme për shkak se makineritë e mëdha kërkojnë sasi të mëdha energjie elektrike dhe si të tilla shpenzojnë shumë derivate të naftës.

“Minimumi i dëmeve ditore sipas një parallogarie që është bërë nga stafi i financave është mbi dy mijë euro, ky dëm i kushton kompanisë çdo ditë për shkak se me përjashtim që t’i nuk punon ke edhe humbje tjera të cilat duhet të kompensohen lidhur me partnerët që i ke, lidhur me punët që duhesh t’i kryesh, pra është një dëm që po shkon duke u rritur e jo duke u zvogëluar, çdo ditë”, thotë ai.

Zoti Salihu thotë se këto ndërprerje e kanë çrregulluar biznesin dhe shumë kolegë të tij po mendojnë të investojnë jashtë vendit për shkak të pasigurisë dhe dëmeve të marrëveshjeve për eksport.

“Këto ndërprerje të rrymës neve të gjithëve, jo vetëm mua, por të gjithë bizneset i ka shkatërru, i ka dekoncetru dhe u ka hupur imigjin që kanë krijuar me vite dhe partneritetet që kanë kriju me vite dhe ne që kemi kriju për eksport jashtë vendit si me Gjermani dhe Zvicër tani ajo është zbehur për shkak se nuk kemi siguri sepsee ai të sheh si një njeri që ke vullnetin por se ki vendin vendin e përshtatshëm ku mundesh me vepru dhe kjo është shumë shqetësuese”, tha ai.

Kosova po përballet javëve të fundit me përkeqësim të situatës me energji elektrike ndërsa është detyruar të importojë rreth 40 për qind të energjisë elektrike.

Qeveria e ka shpallur gjendjen emergjente për të tejkaluar krizën energjetike.

Drejtori i Odës së Afarizmit të Kosovës, Skender Krasniqi, thotë se institucionet e Kosovës është dashur të përgatiten shumë më herët për gjendjen aktuale.

“Është ditur dhe nuk është diçka siç është pandemia që është ardh me shpejtësi të madhe por është diku gjatë verës që do të ketë krizë energjetike në dimër dhe fatkeqësisht as qeveria por as KEDS-i nuk kanë marr masa mjaftueshme që të ketë mbulim dhe blerje më shum ë të energjisë në atë kohë kur çmimi ka qenë shumë më i ulët se tani në mënyrë që të përballojë biznesi edhe qyteri më lehtë këtë krizë”, tha ai.

Zoti Krasniqi thotë se oraret e shkurtimeve duhet të jenë të rregullta dhe të bëhen me paralajëmrim për hir të bizneseve.

“Ndalja e rrymës i bën dy dëme, e ndal edhe kapacitetet prodhuese por dhe biznesit i shkaktohet dëme sepse punëtorin duhet ta paguaj për atë kohë sa ka mungesë, pastaj jemi përballë edhe me një problem tjetër që ka qenë ndalja e rrymës tri fazore, do të thotë ky ka qenë një problem i madh të cilën e kemi njoftu edhe KEDS-in edhe qeverinë sepse kjo ndalje ka qenë e vetëdijshme”, tha ai.

Qeveria e Kosovës vendosi të ndalojë prodhimi i kriptovalutave në të gjithë territorin e Kosovës, për shkak të situatës emergjente me energji elektrike.

Ky vendim për njohësin e fushës së prodhimit të monedhave virtuale, Milot Mehmeti, ishte i ngutshëm dhe i dëmshëm për shumë njerëz të cilët janë të përfshirë në prodhimin e kriptovalutave.

“Ne tash që një kohë jemi në skriptosferë dhe komuniteti është rrit dhe ka grupe në rrjete sociale ku anëtarë mbërrijnë deri në 40 mijë persona dhe mendoj që diku 20 mijë deri 30 mijë familje kjo i ka prek. Ka shumë persona, shokë që minojnë dhe arsye pse nuk kanë migru jashtë dhe janë këtu ende është sepse e kanë gjetë vetën në këtë fushë të ekonomisë”, tha ai.

Ai thotë se ka strategji të ndryshme për të kursyer energjinë elektrike.

“Ka ndoshta strategji që janë me ndriçim publik, ka mundësi që me ndalu shit-blerjen e poqave të vjetra që nuk janë Led të cilët harxhojnë ose humbin diku mbi 60 deri 70 për qind, edhe kjo nuk është shumë e qëndrueshme duke e marr parasysh që krejt në botën prodhimi i kriptovalutave, të gjitha prej tyre e shpenzojnë diku 0.44 për qind të energjisë elektrike, te ne mendoj se kjo është shumë më e vogël”, tha ai./voa