Blog
Pse Kina po e zgjeron arsenalin e saj bërthamor?
Nga Tong Zhao “The New York Times”
Harrojeni fuqinë bërthamore. Është koha që Shtetet e Bashkuara të bisedojnë me Kinën për cenueshmërinë reciproke. Është e qartë se Pekini po e zgjeron me shpejtësi arsenalin e vet bërthamor. Imazhet satelitore tregojnë se Kina po ndërton më shumë se 100 kapanone të reja të lëshimit të raketave balistike ndërkontinentale.
Muajin e kaluar u raportua mbi testimin nga Kina të një rakete hipersonike me aftësi bërthamore, e cila qarkulloi përreth globit. Ai është vendi e parë që e ka bërë këtë. Ndërkohë, Pentagoni po paralajmëron se Kina mund ta4-fishojë arsenalin e saj bërthamor deri në vitin 2030.
Të marra së bashku, shqetësimet në SHBA për një “sukses strategjik” të Kinës janë mëse të kuptueshme. Në këto kushte, pa vullnetin e Shteteve të Bashkuara dhe Kinës për të hyrë në një dialog të qartë, pasojat mund të jenë katastrofike.
Disa ekspertë amerikanë mendojnë se Kina po teston sistemet e saj të lëshimit të armëve bërthamore, pasi po kërkon mënyrën për të anashkaluar mbrojtjen raketore të SHBA-së, për të cilën ekspertët bërthamorë të Pekinit kanë frikë se mund t’ia mohojë aftësinë e vendit të tyre për të absorbuar një sulm bërthamor të SHBA-së, dhe më pas për t’u hakmarrës.
Ndonëse kjo mund të jetë teknikisht e saktë, asaj i mungon tabloja më e plotë gjeopolitike. Zhvillimi në rritje i mbrojtjes raketore të SHBA-së, nuk mund ta shpjegojë dot rritjen relativisht të papritur të Kinës në fushën ushtarake.
Përkundrazi, urdhri i muajit mars i presidentit Xi Jinping për të “përshpejtuar më tej ndërtimin e sistemeve të avancuara të parandalimit strategjik”, ka shumë të ngjarë të reflektojë shqetësimin e tij të shtuar se aftësia inferiore bërthamore e Kinës, mund të inkurajojë armiqësinë e SHBA-së dhe të minojë rritjen e Pekinit në një moment kritik të konkurrencës midis fuqive të mëdha.
Zyrtarët kinezë besojnë se Shtetet e Bashkuara janë bërë më të dëshpëruara në përpjekjet e tyre për të penguar me forcë Kinën nga tejkalimi në aspektin ekonomik (në një periudhë të shkurtër) dhe më pas atë ushtarak (në vijimësi).
Ata e shohin presionin në rritje të SHBA-së mbi Kinën sa i përket të drejtave të njeriut, sundimit të ligjit, Hong Kongun dhe Tajvanin si dëshmi se Uashingtoni është i gatshëm.
Që të ndërmarrë rreziqe më të mëdha për ta ndalur ngritjen e Kinës, nëpërmjet delegjitimimit të qeverisë, duke e destabilizuar vendin komunist dhe duke e bllokuar bashkimin kombëtar me Tajvanin.
Unë kam punuar për një periudhë të shkurtër,më shumë se një dekadë më parë,si nëpunës civil në Pekin mbi çështjet e punëve të jashtme, ndërsa i kam kaluar 7 vitet e fundit si ekspert i pavarur i politikave bërthamore. Për mua është e qartë se zgjerimi i arsenalit bërthamor të Pekinit, është në fund të fundit një përpjekje për ta detyruar Uashingtonin që të heqë dorë nga sulmi strategjik i perceptuar, dhe për të pranuar një marrëdhënie “brishtësie të ndërsjellë” – në të cilën asnjë vend nuk do të kishte aftësinë apo vullnetin për të kërcënuar tjetrin me luftë bërthamore, pa rrezikuar shkatërrimin e vet.
Shtetet e Bashkuara kanë ngurruar ta adresojnë dëshirën e Kinës për një marrëdhënie të tillë, gjë që ka prodhuar ankthin që ka Pekini se mos SHBA-ja do të tentojë “sigurinë absolute. Për të parandaluar përshkallëzimin e konkurrencës së tyre bërthamore, ka ardhur koha që Shtetet e Bashkuara ta pranojnë ekzistencën de facto të cënueshmërisë së ndërsjellë bërthamore me Kinën.
Ky mund të duket si një veprim i guximshëm. Por duhet të kujtojmë se kjo nuk është e paprecedentë. Deklarata e përbashkët Regan-Gorbaçov e vitit 1985 se “një luftë bërthamore nuk mund të fitohet, dhe as nuk duhet të zhvillohet kurrë”, ndihmoi në uljen e temperaturës së Luftës së Ftohtë.
Një angazhim i ngjashëm i ndërsjellë nga udhëheqësit e SHBA-së dhe Kinës, do të ndihmonte në zbutjen e garës së sotme të armatimeve. Gjithashtu, ai do të ndihmonte në stabilizimin e marrëdhënieve dypalëshe që sot janë më të rëndësishmet në botë.
Ndërkohë, kjo gjë do t’i jepte Pekinit sigurinë se Shtetet e Bashkuara janë të gatshme ta pranojnë bashkëjetesën paqësore, dhe të shmangin sfidimin e interesave thelbësore të Kinës. Nga ana tjetër, zvogëlimi i kërcënimit të holokaustit bërthamor, mund të krijojë mundësi për nisjen e negociatave thelbësore për kontrollin e armëve.
Për shembull, për kufizimin e zhvillimit të sistemeve të reja raketore dhe të armëve të hapësirës, por edhe të ndihmojë në frenimin e konkurrencës dypalëshe ushtarake. Duke pasur më shumë besim mbi qëllimet e ardhshme të marrëdhënieve SHBA-Kinë, Pekini mund të priret të veprojë në një mënyrë më pro-aktive,dhe të bashkëpunojë me Uashingtonin për probleme të tjera dypalëshe, si mosmarrëveshjet tregtare dhe sulmet kibernetike, apo sfidat më të ngutshme globale sikurse është pandemia e Covid-19.
Sigurisht, ka rreziqe që bashkëpunimi mund të dështojë. Kina mund të arrijë në përfundimin se shtimi i arsenalit të saj bërthamor, ka funksionuar shumë mirë si një taktikë presioni, ndaj forcimi i mëtejshëm i fuqisë ushtarake mund të sjellë lëshime edhe më të mëdha nga ana e SHBA-së.
Sidomos aleatët amerikanë në Azinë Lindore, kanë shqetësime të kuptueshme se Kina mund ta rrisë agresionin e saj ushtarak në nivel konvencional, pasi të jetë larguar rreziku i përshkallëzimit bërthamor. Dhe mund të qëllojë që Kina ta interpretojë pranimin nga SHBA të cënueshmërinë reciproke, si një shenjë se Uashingtoni është i gatshëm të tolerojë përpjekjet e Pekinit për të avancuar “interesat thelbësore”, si pushtimi i territorit të diskutueshëm në Detin e Kinës Jugore apo arritja e bashkimit me Tajvanin.
Po ashtu, Kina mund të presë që Shtetet e Bashkuara të ndalojnë së evokuari të drejtat e njeriut dhe shtypjen në vend, duke pretenduar se kritika të tilla e cënojnë sigurinë e regjimit të Pekinit. Dhe se kjo qasje mund të minojë përpjekjet e presidentit amerikan Joe Biden për t`u mbështetur tek një diplomaci me bazë vlerat universale.
Gjithsesi, pranimi i cënueshmërisë së ndërsjellë nuk duhet të bëjë që palët të flenë mbi gjethe dafinash. Shtetet e Bashkuara mund të marrin disa masa për të zbutur rreziqet. Amerika duhet qëta ftojë Kinën për të biseduar sinqerisht për cënueshmërinë reciproke, duke e përdorur dialogun si një mundësi për t’u sqaruar dhe angazhuar reciprokisht, për të krijuar kushtet e nevojshme për pranimin formal të cënueshmërisë reciproke.
Kina duhet të paraqesë një kuadër të pranueshëm reciprokisht, lidhur me pritshmëritë e saj specifike. Këtu duhet të përfshihet detajimi i asaj që përbën një shkelje të vërtetë të interesave thelbësore të Kinës, përkundrejt një mosmarrëveshjeje politike të nivelit të lartë.
Për shembull, mostrajtimi i debateve normale mbi çështjet e të drejtave të njeriut si përpjekje për të rrëzuar regjimin, dhe çfarë sigurie mund të japë Pekini për të adresuar shqetësimet e SHBA-së rreth sjelljes dhe planeve të saj ushtarake rajonale në lidhje me Tajvanin.
Kina nuk ka gjasa të dëshirojë të përkulet. Por që të funksionojë marrëdhënia e re me SHBA-në, ajo duhet të jetë më fleksibël. Po ashtu, është në interesin e Kinës që të kuptojë se, ashtu si cënueshmëria reciproke SHBA-Rusi, nuk e mbrojti Moskën nga kritikat amerikane mbi të drejtat e njeriut, edhe cënueshmëria reciproke SHBA-Kinë ka shumë të ngjarë të mos e detyrojë Uashingtonin ta“respektojë Kinën” ashtu diç duan zyrtarët kinezë.
Dhe kjo jo sepse arsenali bërthamor i Kinës është shumë i vogël. Përkundrazi, refuzimi publik i Kinës ndaj një rendi ndërkombëtar të bazuar në rregulla, i nxit ndoshta më shumë se çdo gjë tjetër zyrtarët amerikanë që të vënë në dyshim mençurinë e pranimit të cënueshmërisë reciproke.
Shënim:Tong Zhao,studiues në Programin e Politikave Bërthamore në fondacionin “Carnegie për International Peace” me qendër në Pekin.
Përkthyer dhe përshtatur nga CNA.al
Blog
Tmerret në burgjet e Koresë së Veriut/ 1 në 4 të dënuar, nuk dalin të gjallë prej andej
Koreja e Veriut, ka një histori të zymtë të burgosjes së të huajve si dhe të qytetarëve. Organizata “Freedom House” e rendit Korenë e Veriut, si një nga regjimet më represive në botë.
Ndërkohë sipas Departamentit Amerikan të Shtetit, vendi komunist ka 6 lloje objektesh të paraburgimit:kwanliso (kampet e punës ku futen të dënuarit politikë), kyohwaso (qendra e riedukimit), kyoyangso (qendra e reformës së punës), jipkyulso (qendra grumbullimi për kriminelët e nivelit të ulët), rodong danryeondae (qendrat e trajnimit për punë) dhe kuryujang ose kamok (vendet e marrjes në pyetje).
Ky sistem penal me shumë nivele është përshkruar si “gulag” nga revista “Time”, duke iu referuar kampeve gulag të Bashkimit Sovjetik, që vranë midis 1.2 deri në 1.7 milion njerëz gjatë viteve 1918-1956. Komiteti për të Drejtat e Njeriut në Korenë e Veriut, bëri një paralele të ngjashme në raportin e tij me titull “Gulagu i fshehur”.
Komiteti thotë se sistemi penal i Koresë së Veriut, shkel të paktën 13 nene të Paktit Ndërkombëtar për të Drejtat Civile dhe Politike. Kushtet në burgjet koreano-veriore janë aq të tmerrshme saqë Instituti Asan për Studime Politike, vlerëson se shkalla e vdekshmërisë atje është mbi 25 për qind.
Sipas raportit në fjalë, të burgosurit janë viktima të “paraburgimit arbitrar”, që përfshin dënime që nuk kanë asnjë lidhje me kushtetutën apo sistemin gjyqësor. Pra dënimi jepet sipas gjykimit personal mbi të burgosurit. Për shembull në vitin 2014, Lim Ok Kyung u arrestua për kontrabandë pajisjesh kineze.
Ajo e përshkroi kështu trajtimin e saj për Human Rights Watch:”Në fillim, ata më thanë të shkruaja gjithçka mbi veten time, gjithçka që nga momenti i lindjes sime e deri më sot. Ndaj u detyrova të shkruaja të gjithë historinë time për orë të tëra”.
Më pas, Kyung u akuzua se kishte gënjyer në deklaratën e saj, ndaj iu nënshtrua rrahjeve të vazhdueshme. “Disa roje që kalonin aty më goditnin me duar ose me shkelma… Për pesë 5 rresht më detyruan të qëndroja në këmbë dhe nuk më lanë të flija”.
Sado i egër që ishte trajtimi ndaj Kyung, përvojat e viktimave të tjera kanë qenë edhe më makabre. “Gulagu i fshehur” raporton se disa të dyshuar janë arrestuar për shkak të “mendimeve të gabuara”, dhe ndonjëherë akuzohen për “njohuri të gabuara”.
Nëse një qytetar akuzohet për këto “krime”, ai dërgohet në një kamp pune pa asnjë proces gjyqësor, qoftë edhe formal. Dënimet për këto “krime” ideologjike të pabaza, janë zakonisht me burgim të përjetshëm. Një shembull i tipik ndodhi në fund të viteve 1980, kur koreano-veriorët që studionin në Evropën Lindore, u thirrën me urgjence në shtëpi gjatë rënies së Bashkimit Sovjetik.
Kur u kthyen, shumë prej tyre u burgosën, për t’i ndaluar që të përhapnin njohuritë e tyre mbi socializmin. Por regjimi komunist ka viktimizuar edhe disa shtetas të huaj. Shembulli më famëkeq është ai i Oto Uormbier, një student 22-vjeçar që vizitoi vendin komunist nëpërmjet një grupi turistësh më 29 dhjetor 2015.
Dy ditë më vonë, më 2 janar 2016, Uormbier u arrestua në aeroportin e Phenianit. Regjimi e njoftoi arrestimin e tij vetëm 20 ditë më vonë, duke deklaruar se i riu amerikan po mbahej nën arrest për “veprimtari kundër republikës”. Më 29 shkurt, Uormbier u detyrua të pranonte se kishte vjedhur një parullë propagandistike nga hoteli i tij, për të cilën u dënua me 15 vjet burg dhe punë të rëndë në kamp.
Në “rrëfimin” e tij të dyshimtë, Uormbier tha se ai kishte vjedhur parullën për Kishën Metodiste të Miqësisë së Bashkuar, e cila i ofroi atij në këmbim një makinë me vlerë 10.000 dollarë. Në qershorin e vitit 2017, pra rreth 16 muaj më vonë, administrata Trump mësoi se Uormbier ishte pa ndjenja.
Ndaj Uashingtoni dërgoi një mision diplomatik për ta zgjidhur këtë çështje. Më 13 qershor, Uormbier u arrit të evakuohej në Saporo të Japonisë, dhe prej andej në Sinsinati të Ohajos, ku e prisnin në ankth prindërit e tij Fred dhe Sindi. Por në fakt Uormbier kishte rënë në koma prej një viti.
22-vjeçari vdiq 6 ditë më vonë më 19 qershor 2017. Se çfarë torturash përjetoi Uormbier në Korenë e Veriut, kjo mund të mos merret vesh kurrë. Pheniani fajësoi për vdekjen e tij botulizmin, dhe një reagim negativ ndaj një pilule gjumi. Por kjo u hodh poshtë nga autoritetet amerikane.
I ati i Uormbier, Fredi, ishte i bindur se djali i tij ishte torturuar. Ai përmendi faktin se dhëmbët e tij të drejtë ishin shtrembëruar, dhe se në këmbë kishte shenjën e një plage të madhe. Pak kohë më parë BBC raportoi se në burgjet e Koresë së Veriut gjenden aktualisht 80.000-120,000 njerëz.
Një raport i OKB-së i korrikut të këtij viti, përshkruante shkeljet e vazhdueshme të të drejtave të njeriut. Raporti bazohej në shumë dëshmi. Kështu një grua rrëfeu se ishte goditur me dru të ndezur:”Lëkura e fytyrës m’u hap, mjekra m’u zhvendos dhe humba 4 dhëmbë”.
Një tjetër grua tha:”Disa të burgosurve iu kërkohej të vendosnin kokat e tyre në hekurat e qelisë, dhe rojet do të na rrihnin me shkop…Ne ishim njësoj si thasët e grushtimit në boks…”
Ndëshkimet e tjera janë më pak të “dhunshme”. Për shembull, një qeli me 12 të burgosur u detyrua të bënin 1000 pompa, vetëm njëri prej tyre kishte gërhitur. Të burgosurit më të rinj mundën ta kalonin këtë test mizor, por të moshuarve thuhet se “u ra të fikët në vend”.
Sipas Departamentit Amerikan të Shtetit, kushtet në burgjet e Koresë së Veriut janë “kërcënuese për jetën” për shkak të kushteve të këqija higjienike, kujdesit të kufizuar mjekësor, mbipopullimit të konsiderueshëm dhe ushqimit të pakët.
Një i burgosur në një kampi pune dëshmon:”Ne ushqeheshim vetëm me miell misri, rreth 100 gramë, 3 herë në ditë”. Racioni ushqimor ishte aq i paktë, sa si të burgosurit ashtu edhe gardianët mbështeteshin tek vizitat e anëtarëve të familjes për të plotësuar nevojat e tyre. Raporti “Gulagu i fshehur”, zbuloi se të burgosurit detyrohen të hanë çdo gjë që mund të gjejnë, bar, lëvore pemësh, minjtë, gjarpërinj dhe ushqimet e kafshëve.
Sipas Go Myong-Hyun nga Instituti Asan për Studimet e Politikave “8 në 10 të burgosur koreano-veriorë vuanin nga para vdekjes nga kequshqyerja”. Të burgosurit i nënshtrohen punës së rëndë fizike 12 orë në ditë, 7 ditë në javë. Atyre u lejohet vetëm 1 ditë pushimi në muaj, si dhe në 3 festa kombëtare, të cilat janë dita e Vitit të Ri dhe ditëlindjet e Kim Il-sung dhe Kim Jong-Il.
Përkthyer dhe përshtatur nga CNA.al
https://www.grunge.com/660950/heres-why-you-probably-wouldnt-survive-inside-a-north-korean-prison
Blog
Kush janë 10 tradhtarët më famëkeq në histori
(Pjesa e dytë)
Tradhtia është një nga llojet më të këqija të krimeve që mund të kryejë ndonjëherë një njeri. Ajo shkatërron jo vetëm besimin tek ish-aleatët, por vë seriozisht në pikëpyetje karakterin e tradhtarit. Është e sigurt të thuhet se asnjë lloj lavdie, dhe asnjë lloj shpërblimi që mund të fitojë tradhtari, nuk mund të krahasohet me dëmet që i ka sjellë popullit të tij duke e tradhtuar atë. Historia ka plot shembuj të tradhtarëve. Ja cilët janë 10 më famëkeq në histori.
La Malinke
Kjo grua vendase, luajti një rol kyç në pushtimin spanjoll të Perandorisë Azteke. Ajo ndihmoi pushtuesin Hernan Kortes, duke u angazhuar si përkthyese, këshilltare dhe ndërmjetëse. Tani në Meksikë, fjala “malinchista” i referohet një bashkatdhetari jo besnik.
Emri origjinal i La Malinke ishte Dona Marina. Ajo lindi në vitin 1500 si vajzë në një
familje fisnike. Pas vdekjes së babait, e ëma e saj u martua me një burrë tjetër që e shiti atë
tek tregtarët e skllevërve. Në vitin 1519, tregtarët e dërguan atë në Tabasko, një qytet i popujve Maja.
Gjatë pushtimit të Perandorisë Azteke nga spanjollët, Marina bashkëpunoi me një prift spanjoll që dinte gjuhën Maja. Ajo i bindi njerëzit nga qytete të shumta Maja që të bashkohen në një aleancë me spanjollët në luftën e tyre kundër Perandorisë Azteke.
Ajo përktheu nëpërmjet priftit në gjuhën azteke, nahuatl, për llogari të Kortes. Më vonë, mësoi spanjisht dhe u bë përkthyesja e drejtpërdrejtë e pushtuesit. Por thuhet se ajo ishte më shumë sesa thjesht një përkthyese. Kortes dhe Marina bënë një jetë bashkëshortore dhe patën një djalë.
Alfred Redl
Pak para Luftës së Parë Botërore, Alfred Redl, kreu i shërbimit sekret në ushtrinë austriake, i shiti Rusisë cariste informacione tepër sekrete mbi Austrinë dhe ushtrinë e saj. Për më tepër, tradhtari u furnizoi popullin e tij me informacione të rreme mbi forcën ushtarake të armikut.
Në vitin 1900, Reld u emërua shef i kundërzbulimit. Dy vjet më vonë, ai filloi të punonte edhe si spiun i Rusisë.
Gjatë11 viteve të ardhshme, Redlu dha rusëve informacione mbi kodet, shifrat, shkronjat, hartat, fotografitë, urdhrat e ushtrisë, planet e mobilizimit, madje edhe gjendjen e rrugëve
dhe hekurudhave austriake. Për të pasur një reputacion të shkëlqyer në punën e tij të kundërzbulimit, ai jepte informacione të rreme për armiqtë dhe demaskonte spiunët rusë
të nivelit më të ulët.
Në vitin 1913 u gjetën dy zarfe me para, që i përkisnin shërbimeve sekret franceze dhe ruse. Dhuratat u vendosën enkas diku, dhe u mbajtën nën vëzhgim, kur Redl shkoi t’i merrte u zbulua edhe tradhtia e tij. Redl rrëfeu të gjitha krimet e tij si tradhtar, ndërsa kreu vetëvrasje pasi i shkroi një letër vëllait të tij.
Efialti
I joshur nga pasuritë e ofruara nga persët, Efialti e tradhtoi atdheun e tij, Greqinë. Në vitin 480 Para Erës Sonë gjatë Betejës së Termopileve, ai u tregoi armiqve një shteg të ngushtë për ta goditur pas shpine ushtrisë greke. Pas asaj tradhtie grekët u masakruan në fushën e betejës.
Edhe pse spartanët ishin zënë në befasi, 300 prej tyre luftuan me guxim deri në fund. Në betejë vdiqën 2 komandantët grekë Kserksi dhe Leonidha. Efialti mund të cilësohet me të drejtësi tradhtari më i madh në historinë greke. Pa ndihmën e tij, do të kishte qenë shumë më e vështirë ose ndoshta e pamundur për persët të fitonin mbi spartanët.
Harold Kol
Konsiderohet si tradhtari më famëkeq i Luftës së Dytë Botërore. Ai ishte një ushtar britanik, dhe një spiun i nazistëve në të njëjtën kohë. Ai i mashtroi të dyja palët, britanikët dhe gjermanët, dhe u arratis disa herë nga burgu. Kol ishte liruar së fundi nga burgu, duke u rekrutuar në ushtrinë britanike në shtatorin e vitit 1939.
Gjatë shërbimit të tij në Francë, ai u gradua si rreshter, por u kap nga gjermanët gjatë kapitullimit të Francës në verën e vitit 1940. Kol u arratis dhe ndihmoi në funksionimin e linjave të Rezistencën Franceze. Në vitin 1941, Kol u kap sërish nga gjermanët, këtë herë nga Gestapo.
Ata e bindën atë që t’i tradhtonte francezët, ai pranoi dhe denoncoi 150 anëtarë të Rezistencës Franceze, përfshirë disa nga emrat më të rëndësishëm. Të paktën 50 nga 150 francezë u ekzekutuan nga Gestapo. Pas kësaj, Kol u ndoq nga shërbimi sekret britanik M19,deri sa u kap në qershor të vitit 1945. Ai u arratis sërish në nëntor të po tij viti, por një vit më vonë, më 8 janar ai u qëllua për vdekje nga policia franceze.
Andrej Vllasov
Një gjeneral i famshëm sovjetik Vllasov, i tradhtoi sovjetikët duke krijuar Ushtrinë Çlirimtare Ruse. Kjo ishte një trupë prej qindra ushtarësh, që kishin dezertuar nga Ushtria e Kuqe,dhe më vonë luftuan për nazistët kundër popullit të tyre.
Vlasov ishte gjenerali i preferuar i Stalinit, që e shpëtoi Moskën në dimrin e viteve 1941-1942, dhe që mori pjesë edhe në Luftën e Leningradit. Nazistët e kapën gjeneralin dhe e bindën qëtë dezertonte për të kaluar me Rajhun e Tretë.
Në vitin 1944, autoritetet naziste e lejuan Vllasov të krijonte njësinë e tij për ta çliruar popullin rus nga regjimi i Stalinit. Kështu ai krijoi Ushtrinë Çlirimtare Ruse, duke rekrutuar ushtarët rusë që ishin kapur rob nga gjermanët.
Nga fundi i Luftës së Dytë Botërore, kjo Ushtri Çlirimtare prej 50.000 burrash po luftonte kundër Ushtrisë së Kuqe. Shumica e tyre iu dorëzuan trupave amerikane që përparonin në Çekosllovaki, të cilët më pas i dorëzuan tek sovjetikët. Edhe Vllasovi u dorëzua sovjetikëve në majin e vitit 1945 dhe u ekzekutua prej tyre më 1 gusht 1946.
Përkthyer dhe përshtatur nga CNA.al
10 of the Most Notorious Traitors in History
Blog
Kush janë 10 tradhtarët më famëkeq në histori
(Pjesa e parë)
Tradhtia është një nga llojet më të këqija të krimeve, që mund të kryejë ndonjëherë një njeri. Ajo shkatërron jo vetëm besimin tek ish-aleatët, por vë seriozisht në pikëpyetje karakterin e tradhtarit. Është e sigurt të thuhet se asnjë lloj lavdie, dhe asnjë lloj shpërblimi që mund të fitojë tradhtari, nuk mund të krahasohet me dëmet nga tradhtia e popullit të tij. Historia ka plot shembuj të tradhtarëve. Ja cilat janë 10 më famëkeq në histori.
Benedikt Arnold
Gjatë Luftës për Pavarësi, Benedikt Arnold e tradhtoi SHBA-në, duke iu ofruar britanikëve të dorëzonte fortesën Uest Point në Nju Jork, në këmbim të një shume prej 20 mijë paund. Por britanikët nuk arritën që ta merrnin Uest Point. Plani i Arnoldit u zbulua, dhe ai u arratis.
Arnold ishte një udhëheqës i aftë, dhe spikati në shumë beteja të Luftën Revolucionare. Për performancën e tij të jashtëzakonshme, në vitin 1780 iu dha komanda e Uest Point, fortesës së vendosur buzë lumit Hadson. Por Arnold nisi të mbante kontakte të fshehta me kreun e forcave britanike, Sër Henri Klinton.
Ai premtoi dorëzim të plotë të fortesës dhe të njerëzve të tij tek armiqtë, në këmbim të interesave të tij personale. Pas arratisë, ai u transferua në Angli, dhe nuk mori kurrë atë
që i ishte premtuar nga britanikët. Arnold vdiq në Londër më 14 qershor 1781. Ish-heroi është aq i urryer nga amerikanët saqë emri i tij konsiderohet si sinonim i fjalës “tradhtar”.
Mir Xhafar
Ishte njeriu që tradhtoi bashkatdhetarët e tij indianë. Në këmbim të një ryshfeti, ai krijoi mundësinë e fillimit të sundimit më shumë se 200-vjeçar të britanikëve në Indi. Ai i ndihmoi armiqtë që të fitonin mbi sundimtarin e Bengalit në Betejën e Plasej. Ajo ngjarje cilësohet si fillimi i imperializmit britanik në Indi.
Kompania angleze e Indive Lindore, ishte shumë agresive në tregjet indiane në fillim të shekullit XVIII. Anglezët kishin selinë e tyre në qytetin e Kalkutës, dhe mezi prisnin që ta vinin atë plotësisht nën kontrollin e tyre. Siraxh Ud-Daulah, sundimtari i mbretërisë, ishte i vetmi që rezistoi synimeve perandorake të britanikëve.
Nënkoloneli Robert Klajv i shpalli luftë Siraxh në Plasej. Trupat vendase ishin mbi 50.000, ndërsa ato britanike vetëm 3.000. Por mbreti nuk llogariti tradhtinë e njërit prej njerëzve të tij Mir Xhafar. Më 23 qershor 1757, Xhafar i urdhëroi forcat e tij të tërhiqeshin nga beteja e Plasej, duke i lënë armiqve fushë të lirë.
Siraxh u arratis për njëfarë kohe, derisa u kap dhe u ekzekutua. Klajv e zëvendësoi Siraxh me Xhafar, që mori postin e guvernatorit në Bengal. Lakmia e Xhafar rezultoi fatale 2 vjet më vonë, kur Klajv mësoi për traktatin e fshehtë të Xhafar me holandezët. Ai u zëvendësua nga dhëndri i tij, Mir Kasimi. Xhafar është i urryer në historinë e Indisë dhe të Pakistanit. Aq sa emri i tij është sinonim i fjalës “tradhtar” në gjuhët e tyre përkatëse.
Vidkun Kuisling
Kur nazistët ishin në luftë me shuam vende, diplomati norvegjez, Vidkun Kuisling, nisi
një grusht shteti kundër mbretit të tij, për të fituar mbështetjen e e Hitlerit. Në fakt ai u bë kryeministër nën regjimin Kuisling, i njohur si qeveria kukull e nazisteve në Norvegji.
Kuislingu kishte qenë gjithmonë në kërkim të mbështetjes nga jashtë, që kur partia e tij Nasjonal Samling humbi në zgjedhjet e viteve 1930. Ai iu drejtua për ndihmë drejt nazistëve, dhe partia e tij e parëndësishme, njihej si dega norvegjeze e Partisë Naziste.
Ai e takoi Hitlerin për herë të parë më 18 dhjetor 1939. Gjatë takimit, ideja e tij për të pushtuar Norvegjinë nga bregu i detit ishte më pak e rëndësishme për Fyhrerin. Të dy ndanë pikëpamjet të përbashkëta mbi idenë e një race dominuese. Hitlerit i bëri vërtet përshtypje propozimi i Kuislingut për të prodhuar një brez qytetarësh idealë.
Plani ishte bashkimi i arianëve nazistë dhe i racës nordike të Kuislingut. Nazistët hynë në Norvegji më 9 prill 1940, dhe Kuisling nuk ngurroi që ta vetë-shpallte veten kryeministër. Kur vendi u çlirua në vitin 1945, ai u shpall fajtor për dërgimin e pothuajse 1000 hebrenjve në kampet e përqendrimit, si dhe për tradhti kombëtare, dhe u ekzekutua. Gjatë Luftës së Dytë Botërore, emri i tij u bë sinonim i fjalës “tradhtar”.
Uang Jinguei
Në Kinën para-komuniste, politikani Uang Jinguei, bashkëpunoi me armiqtë japonezë. Për
të fituar pushtet, ai ra dakord të krijonte një qeveri kukull në Nanxhing, në këmbim të disa lëshimeve të vogla. Jinguei u lirua nga burgu në 1911 pas Revolucionit Vuçang.
Ai u bë një hero kombëtar dhe një figurë e shquar politike e Senatit. Pas vdekjes së liderit kinez Sun Jat-Sen në marsin e vitit 1925, ai rivalizoi Çang Kai Shek për pozicionin e liderit. Por ky i fundit triumfoi fronin për shkak të fuqisë së tij ushtarake.
Për të fituar mbështetje ushtarake, Jinguei kontaktoi fillimisht me Hitlerin. Pastaj në dhjetor 1938, ai u arratis fshehurazi në Hanoi, për t’u lidhur në aleancë me japonezët. Armiqtë morën kontrollin mbi Nanxhing, dhe Jinguei u emërua si një sundimtar kukull. Jinguei u transferua në Japoni në marsin e vitit 1944, dhe vdiq më 10 nëntor të po atij viti.
Xhulius dhe Etel Rozenberg
Çifti i bashkëshortëve amerikanë, u dënua për shitjen tek sovjetikët të sekreteve të bombës bërthamore. Edhe pse pretenduan se ishin të pafajshëm deri në vdekjen e tyre, ata u bënë shtetasit e parë amerikanë që u dënuan dhe u ekzekutuan për spiunazh në kohë paqeje.
Xhulius, ishte një inxhinier që punonte për ushtrisë amerikane, ndërsa Etel punonte si sekretare.
Ata u njohën kur ishin anëtarë të Lidhjes së Re Komuniste. Më 17 qershor 1950, Xhulius Rozenberg u arrestua nën dyshimin për spiunazh, dhe u akuzua për menaxhimin e një rrjeti spiunazhi. Thuhej se grupi i transmetoi Bashkimit Sovjetik informacione top-sekret lidhur me bombat bërthamore.
Pas disa muajsh u arrestua edhe gruaja e tij, Etel. Ai që demaskoi Rozenbergët, ishte vëllai më i vogël i Etel, Dejvid Gringllas. Ky kishte qenë rreshter në ushtri, dhe më pas punoi si makinist në Los Alamos, laboratorin sekret të bombës atomike amerikane.
Dejvid u rrëfeu autoriteteve tradhtinë e tij, dhe kalimin e sekretet bërthamore Bashkimit Sovjetik. Ai u dënua me 10 vjet burg. Ndërkohë Çifti Rozenberg u ekzekutua në karrigen elektrike më 19 qershor 1953 në burgun Sing Sing të Nju Jorkut.
Përkthyer dhe përshtatur nga CNA.al
10 of the Most Notorious Traitors in History
