Sot në botë numërohen afërsisht 2.1 miliardë  besimtar të krishterë që besojnë: “Në një Zot Jisu Krisht si Birin e Perëndisë të vetëm lindur prej Atit, dritë prej drite, Perëndi e vërtet prej Perëndie të vërtet që për ne njerëzit dhe për shpëtimin tonë zbriti prej qiejve dhe u trupëzua  prej Shpirtit të Shenjtë dhe Virgjëreshës Mari”.(Simboli i besimit  Nikea 325)

Por edhe pse Zoti Jisu Krisht si Kryeprifti i Madh i lutet Atit: “Dhe unë për ta po shenjtëroj vetveten, që edhe ata të jenë të shenjtëruar në të vërtetë.Tani unë nuk lutem vetëm për ta, por edhe për ata që do të besojnë në mua me anë të fjalës së tyre, që të gjithë të jenë një, ashtu si ti, o Atë, je në mua dhe unë në ty; edhe ata të jenë një në ne, që bota të besojë se ti më ke dërguar”, apo edhe apostull Pavli goja e Krishtit shkruan: “Është një Zot i vetëm, një besim i vetëm, një pagëzim i vetëm, një Perëndi i vetëm dhe Atë i të gjithëve, që është përmbi të gjithë, në mes të të gjithëve dhe në ju të gjithë (Efesianëve 4;5), përsëri fatkeqësisht  të krisherët janë të ndarë në grupime të ndryshme kishtare.

Sipas statistikave: “The World Factbook” sot nga  7.095.217.980 banorë besimtar të krishterë janë në përqindje, 16.85 % (1.173.000 .000 ) Romano-katolikë,  6.15% (430. 000. 000) protestantë, 3.96 % (277. 000. 000)  ortodoksë dhe 1.6 % (112. 000. 000 ) anglikanë.

Edhe pse deri më sot janë bërë përpjekje dhe dialogje ndërfetare për ribashkimin e të krishterëve mes këtyre grupimeve të ndara historikisht edhe në shekullin XX janë ngritur organizata të përbashkëta të krishtera si Këshilli Botëror i Kishave (KBK), ose Konferenca e Kishave të Evropës përsëri edhe në këtë shekullin e XXI të krishterët janë të ndarë ende.

Ky është një fakt sa paradoks edhe një fatkeqësi jo vetëm për vetë të krisherët, por edhe për vetë botën, sepse Zoti Jisu Krisht tha për të krishterët në çdo kohë:”Ju jeni kripa e tokës. Por nëse kripa e humbet shijen, si mund ta rifitojë atë? Nuk ka më asnjë vlerë, përveçse të hidhet e të shkelet prej njerëzve “(Mateu 5-13)

Prandaj dobësimi i të krishterëve nga skizmat, përçarjet dhe konfliktet mes tyre i jep territor dhe pushtet frymës të antikrishtit që : “siç e kemi dëgjur se vjen, që tashmë është në botë”(I Jonit 4-3), edhe kërkon të shëndrroj botën dhe njerëzimin në një ferr nën sundimin e djallit.Ata që i prishin punë janë të krishterët të cilët sa më të përçarë të jenë aq më lehtë munden nga fryma e antikrishtit.

Kjo ndarje e definuar mes të krisherëve të lindjes dhe perëndimit e ka fillimin në shekullin e  XI në vitn 1053, vit kur ndodhi skizma e madhe në Kishën Katholike Apostolike, në çarjen mes orthodhosëve në lindje  dhe të  romano− katolike në perëndim. Këtë ndarje mund ta krahasojmë si një degë e madhe që u shkëput edhe ra nga pema e madhe e krishtërimit.(Luka 9-19).

Ndarja dhe coptimi vazhdoj  përsëri në degën e ndarë brenda kishës Romano Katolike nga reforma protestante e Martin Luterit dhe shkëputja dhe shpallja e Kishës Anglikane nën mbretërimin e Henrit XIII në shekullin e XVI.

Midis grupimeve të të krisherëve heterodokse (jo orthodhkse) më të afër mes tyre janë orthodhoksët dhe katolikët të cilët kanë të përbashkëta por edhe ndryshime, si doktrinale, organizative, në tradita dhe rituale dhe ceromoni fetare.

Kisha Ortodokse dhe Kisha Romano Katolike nga një vështrim i shpejtë mund të duken shumë të ngjashme, p.sh. të dyja janë institucione me kujtesë të hershme paleokristiane që kur nisi Kisha Apostolike viti 33 (Veprat e apostujve 2). Të dyja kishat përdorin tempuj e ceremoni në dukje të ngjashme, të dyja kanë shkallë të ngjashme klerikale, të dyja kanë tradita teologjike të ngjashme, dhe numër misteresh të njëjtë,  të dyja duan të vazhdojnë epokën e krishterimit deri në fund.

Shumë nga besimtarët e dy krahëve nuk i dinë mirë historinë dhe shkaqert e ndarjejes  por edhe atao që janë të përbashkta  dhe kështu nga padituria  herë kalojnë në kruhun fanatik duke e parë tjetrin si armik dhe vazhdojnë armiqësin me pasion të verbër duke thelluar hendekun e skizmës dhe herë në grupime liberal duke bërë sikur s’ka ndodhur asgjë  dhe duke u përpkjekur për të bërë një bashkim sipërfaqësor që  nuk i qëndron kohës, sepse nuk është sipas Zotit.

Historiku i ndarjes mes orthodhksëve dhe katolikëve

Deri në gjysmën e shekullit XI Kisha Apostolike ishte një Kishë Katholike, edhe pse shtrirja territoriale që nga (viti 33 Ps K ) ishte e përhapur si në lindje dhe në perëndim mes dy kryeqyteteve të perandorisë, të Romës së vjetër (6-5 pr K) në Perëndim dhe të Kostandinopolit Rome e re (330 ps K) në Lindje .

Por marrëdhëniet mes Kishave të Lindjes dhe Perëndimit që ishte një Kishë Katholike Apostolike filluan të ftohen edhe të atakohen veçanërisht në shekullin XII. Këto ishin në fillim shkaqe politike.Gjithmon pushteti politik dhe administrativ i Perandorisë Romake ishte bashkur dhe ndarë herë pas here në mbretëri të Lindjes dhe Perëndimit  për lehtësim të administrimit politik , por për shkak të paqëndrueshmërisë së brendshme dhe sulmeve nga popuj të ndryshëm migrues dhe barbare, pjesa perëndimore e perandorisë, duke përfshirë Italinë, Hispanjën, Galinë, Britaninë dhe Afrikën u nda në mbretëri të pavarura në shekullin e pestë pas Krishtit kurse  indja mbeti e bashkuar nën perandorin dhe ishte më centarlizuar.

Por në shekullin e XIII papët e romës kërkonin të forconin këtë pushtet sekular të copëtuar në perëndim duke krijuar shetetin papal. Papët bënë herë pas here aleanca me sundonjës shekullarë  dhe veçanërisht  Sharlemanji (Karli i madh) që u shpall perandor në vitin (800) u kurorëzua perandor nga papa Leoni III. Pas kurorëzimit kërkoi të ishte i barabartë me perandorin e Kostandinopojës . Që ai të restauronte  Perandorinë e Prëndimit në bashkëpunim me arqipeshkpët e Romës. Për ta bërë këtë ata duhet të sulmonin legjimitetin e Perandorisë të Lindjes dhe kështu e filluan sulmin në rafshin fetar duke e akuzuar lindjen për idhujtari për shkak të nderimi të ikonave edhe pse kishin hequr nga besorja shetesën (Filokue), kjo ishte një shtesë e futur arbitrarisht në perëndim në Sinodin e III−të të Toledos, i mbledhur në 589 në Spanjë që Kisha në lindje nuk e pranoi. Këto akuza ishin përmbledhur në Librat Karaloni dërguar papa Adrianit të I. Arsyeja e Karlit të madh per të sulmuar Kishën e Lindjes ishte që të diskreditonte Perandorinë e Lindjes që kështu ai të njihej si i vetmi sundonjës në krishterim në vizionin e Perandorisë së Romake. Ky fakt shkaktoi pakënaqësinë e Kostandinopojës dhe kështu filluan konfliktet nga politike në ato doktrinale mes Perëndimit dhe Lindjes .

Por ky sulm politiko-fetar ai nuk gjeti mbështetje nga të gjithë papët, sepse papa i Romës Leoni i III−të, 808 reagoj kundër akuzave të Karlit të Madh kundër lindjes dhe si kundërpërgjigje venosi “Besoren” pa shtesën filiokue në tabela argjendi në dyert e Shën Petros.

Por ndonëse përpjekja e Karlit të Madh për të vendosur sundimin mbi të gjithë krishtërimin nuk u arrit, papët e Romës filluan të shtrinë qeverimin e tyre kishtarë në gjthë Perëndimin, sidomos me papë me autoritet të fortë si papa Nikolla (858-867) që ushrtruan autoritetin e tyre mbi të gjithë peshkopët në Perëndim, duke e ulur ndikimin e autoriteteve laike, sipas tyre ky autoritet sekular i ishte dhënë nga perandori Kostandin i Madh që në shekullin e IV , që i kishte dhënë peshkopëve romanë përparësi duke përfshirë edhe kontrollin sekular mbi territoret Romës, të cilët më vonë u quajtën shtet papale. Këto dokumente u quajtën nga lindja si të fallcifikuara dhe jo bindëse.

Në shekullin e IX kemi një përplasje mes Patriarkut Shën Foti dhe papa  Nikolla I. Në vitin ( 867) Foti në një sinod me 500 peshkop i dënon perëndimorët për ndryshimin e dogmave, si shtesa “Filiokue” (Shpirti i Shejnt buron nga Ati dhe nga Biri) dhe pretendimet e papa Nikollës për supremaci mbi gjithë Kishën e Krishtit. Por në 880 në Kostadinopojë u mblodh një sinod i përbashkët dhe në këtë Sinod morën pjesë dhe legat papal. Në Sinodin, të kryesuar nga shën Foti, u njohën privilegjet tradicionale të papës së Romës si primus interpares u qartësuan në Lindje, papa u nderua si i pari midis të barabartëve episkopë dhe kjo u pranuan nga papa i ri Joani i VIII.

Por ndarja zyrtare midis të krishterëve të lindjes e të perëndimit ndodhi dy shekuj më vonë që si thamë më sipër në një farë mënyre pasqyronte rivalitetin kulturor dhe gjeopolitik midis anës lindore të perandorisë romake, me pak fjalë Bizantit që ishte i centralizuar nga autoriteti perandorak, dhe Europës Perëndimore që fliste latinisht por centralizohej nga shteti papal në bashkëpunim me mbretërit e Perëndimit që vendosishin nga Papa dhe në vartësi të tij.

Tensionet u krijuan realisht në vitet e para të shekullit të XI, kur normanët katolikë u dyndën në Italinë e Jugut, që në atë kohë e praktikonte krishtërimin e tranditës lindore në gjuhën greqisht, dhe urdhëruan me dhunë zbatimin e praktikave latine nëpër kishat e zonës. Patriarku i Kostandinopojës u përgjigj duke ndaluar të gjitha faljet në latinisht në qytetin e tij, duke bërë që Papa i Romës të dërgonte një delegacion në Kostandinopojë, për të diskutuar çështjen. Kreu i delegacionit romak, Kardinali Humbert, i shpalli Patriarkut në Kostandinopojë se tashmë ishte i shkishëruar. Patriarku bëri të njëjtën gjë për vizitorin.

Në (16 Korrik 1054) tre të dërguar të papa Leonti hodhën në Tryezën e Shenjtë të Shën Sofias një shkrim nga papa me anathema kundër Patriarkanës Ekumenike me patriark Mihail Cerulari dhe thanë më zë të lartë: “Videat Deus et judicet” (Perëndia shikon dhe gjykon) dhe më pas u larguan. Sinodi Patriarkal  në 24 Korrik anatemoi shkruesit dhe anatemat u lexuan në Shën Sofia. Kështu u konkretizua dhe u zyrtarizua skizma mes perëndimit dhe lindjes.

Këtu u konkretizua dhe u zyrtarizua skizma mes perëndimit dhe lindjes që kishte shkaqe politike dhe doktrinale, që u intesifikua për gjatë shekujve me ndryshime dogmantike, organizative duke i bërë më të ndryshëm dhe duke zgjatur distancën e ndarjes dhe armiqësisë mes palëve por sidomos në vitin (1204 ) kur ushtritë romake të kryqëzatës plaçkitën Kostandinopolin, e pushtuan dhe imponuan regjimin latin për rreth gjashtë dekada. Sipas orthodhoksëve, ky akt tradhëtie nga të krishterët latinë solli dobësimin e qytetit, dhe çoi drejt pushtimit nga turqit myslimanë që po kërcënonin qytetin në mesin e shekullit XV. Në këtë kohë një latin Thoma Morozini u emëruar patrik i Kostandinopojës dhe një frank u emëruar perandor. Këto veprime i treguan latinët armiq të hapur në mëndjen e Lindjes Greke. Dhe kemi një kundërvënie me shkrime kundër papatit dhe Kishës Latine. Sundimi latin vazhdoi deri në vitin (1261) kohë kur perandori Mihal Paleologu e rimori qytetin.

Në shekullin e XIII duke parë rrezikun e pushtimit osman që gjithnjë po i afrohej Kostandinopojës kemi një tjetër përpjekje për bashkimin nxitur nga perandori Mihali i III.

Në (7 Maj të vitit 1274), filloi punimet Sinodi i Lionit. Perandori Mihali i III dërgoi përfaqësuesin e tij, ku me anën e një letre deklaronte se pranonte t’i nënshtrohej papës, se e njihte “ primatin papal”, por me kusht që të mos shtohej në simbolin e besimit “filoque” dhe të thuhej pa imponim në mënyrë fakultative, dhe nga ana doktrinale të mos dënohej si herezi dhe të mos prekej riti orthodhoks. Sinodi i pranoi këto kushte dhe shpalli bashkimin më ( 6 Qershor të vitit 1274). Populli dhe kleri orthodhoks në Lindje, nuk e pranuan bashkimin e kishave. Nga gjithë këto kundërshtime dukej qartë se bashkimi nuk mund të bëhej, megjithatë papa Grigori dhe Mihali III, vendosën që të fillonin sulmin kundër turqve. Një kardinal mbërriti në Kostandinopojë, ku u vendos që të bëhej një takim ndërmjet papës dhe perandorit në Brindizi ose në Vlorë, në vitin 1276. Paqja mes lindjes edhe perëndimit zgjati deri sa vdiq perandori në 1282. Kur vdiq perandori aktet e bashkimit u kundërshtuan nga peshkopët e lindje dhe perandori për këtë bashkim duke toleruar doktrinën u varros pa ritet fetare të Kishës .

Situata  në lindje u vërshtirësua kur turqit po i afroheshin Kostandinopojës.

Në këtë situatë kur  perandori Joan Paleologu duke parë rrezikun e pushtuesve turq në muret e qytetit Kostandinopolit kërkoi ndihmën e papës Eugjeni i IV, por papa kërkonte që më parë të bëhej bashkimi i dy kishave të ndara nga skizma e madhe (1054), pastaj ai do të ofronte ndihmën e kërkuar nga të krishterët e lindjes. Për këtë arsye në Ferrara të Firences u mblodh një Sinod me përfaqësues të dy kishave. (1438-1439) Përsëri bashkimi dështoi sespe edhe pse u imponuan orthodhksët të pranonin rinovimet e katolikëve të kundërshtuara nga Lindja që në shekullin XI, si shtesa filiokue, purgatori, apo supremacia e papës, nuk u  firmos nga të gjithë delegatët veçanërisht nga Shën Marku, mitropolit i Efesit. Kur papa e mori vesh këtë lajm tha: “Nuk kemi bërë asgjë vëllëzër”.

Ky bashkim që u bë i ndikur nga presioni i pushtimit turk dhe nga imponimi i papës nuk u mirëprit nga populli që tha i zhgënjyer: “Më mirë të pushtohemi nga turqit dhe të mbetemi orthodhoksë sesa të bashkohemi me romano-katolikët për hir të shpëtimit nga pushtuesit, por të rezikohemi të humbasim besimin orthodhoks, i sanksionuar në shtatë Sinodet  Ekumenike.

“Kryqëzata e fuqive evropiane, organizuar nga papa, pati dështuar vajtueshëm gjatë disfatës në Varna (10 Nëntor 1444) dhe asgjë nuk e pengonte më ofensivën turke. Papa dërgoi në Kostandinopojë kardinalin Isidor, i cili bëri një liturgji në kishën e shën Sofisë, duke shpallur dekretin e bashkimit, mirëpo populli ishte kaq i indinjuar sa thërriste: “Më mirë të shohim çallmën turke nëpër rrugët e Kostandinopojës, sesa kapuçin e kardinalit”.

Mes dëshpërimit, në Dhjetor të vitit 1452, në Konstandinopojë u arrit të shpallej edhe zyrtarisht bashkimi, duke u bërë meshë e përbashkët, por thuhet se një re e ndritshme iku nga Katedralja e Shën Sofias si një shenjë hujnore se iku mbrojtja e Perëndisë nga qyteti 1000 vjeçar i krishterëve. Menjëherë mbas largimit të kardinalit Isidor nuk vonoj shumë dhe  më 29 Maj 1453, Kostandinopoja ra në duart e turqve. Të gjitha përpjekjet për bashkimin e kishave kishin dështuar tashmë. Përfundimisht gjatë marrjes së Konstandinopojës nga Turqit , më 29 Maj 1453, deklarata e bashkimit  e Fera Firences u dogj në hirin dhe rrënojat e qytetit tokësor të të krishterëve orthodhoks.

Mbas pushtimit osman të Kostandinopojës Mehmeti II Fatihu (pushtuesi) e deklaroi veten “ Çezar të Perandorisë Romake”, duke pasur bindjen se Konstandinopoja ishte kryeqyteti i Perandorisë Romake që nga viti 330. Dhe kështu, ai që zotëronte Konstandinopojën, zotëronte të gjithë perandorinë. Deklarata e tij u njoh nga Kisha Orthodhokse e Lindjes, por jo nga Kisha Romano-Katolike dhe nga Mbretëritë e Evropës Perëndimore. Sulltan Mehmeti e njohu Patriarkun Ekumenik si Ethnark (Mbret i Kombit të Krishterë) nën Perandorinë Osmane. Patriarku i ri Gerard Skolaris aktin e parë që mori ishte kundërshtimi i bashkimit të Fera Firences si një tradhëti ndaj orthodhksisë si një “bashkim i pa drejtë ” dhe kanonizoi shenjtë, Markun e Efesit si mbrojtës të Orthodhoksisë. Me pushtimin osman komunikimi mes kishave u ndalua duke mbetur mes tyre anatemat e vitit 1053. Konservimi që i bëri pushtimi osman Kishës orthodhokse në lindje , e pengoj bashkimin kishtar nën ndikimin papal dhe tjetërsimin e besimit orthodhoks ashtu si e kishin saksionuar vendimet e Shtatë Sinodeve Ekumenike.

Prandaj edhe Shën Kozmai një isaopustull i orthodhoksisë në mësimet  e tij e trajton pushtimin e Kostandinopojës nga turqit si ekonomi hyjnore, duke thënë: “Zoti e lejoi që të pushtohet Konstandinopoja nga turqit që të ruhej besa orthodhokse, sepse turqit po t’ju japësh disa aspra të lënë të qetë”.

Një nga përpjekjet e tjera për bashkim ose pranimin e papatit në lindje është edhe uniatizmi. Në shekullin e XVI kemi nga zhvillimi i mretërisë Polako Lituaneze  nën Sigizmundin. Kjo mbretëri kishte marë toka ruse  në lindje deri në Kjev të populluara nga popullsi me ritin othodhoks. Ishte urdhri katolik i Jezuitëve që kishte filluar i pari të fuste në këto zona praktika latine. Kështu u krijua “Unioni i Brestfastit”, me anën të cilët peshkopët orthodhoks të zonës bënë një bashkim me kishën romane  mbi bazën e marrëveshjes së arritur në Firence një shekull më parë në vitin (1439).

Kjo marrëveshje u quajt unia, uniatizëm (bashkim) dhe në këtë bashkim ritet dhe zakonet  gjuha për orthodhksët mbeteshin të njëjta, kurse hirerkaia kishtare, udhëheqja klerikale dhe akademike e kishës ishin të vendosura totalisht nën disiplinën latine dhe doktrinën e papatit romak. Ky bashkim i vitit  (1596) u favorizua dhe u imponua me forcë nën sundimin e qeverive jo–orthodhkse të Polonisë, Austro− Hungarisë dhe Çekosllovakisë. Që në fillim kjo lëvizje uniate ndeshi në kundërshtim të hapur kryesisht nga orthodhoksët laik që krijuan një vëllazëri të bekuar edhe nga patriarku Jeremia I Kostandinopolit që nga viti (1588).

Unitizmi si metodë bashkimi u përdor gjërësisht nga misionërat katolik në zonat me popullsi orthodhokse edhe në Shqipërinë e Jugut sidomos kur këto zonë ishin nën ndikimin venecian shekulli XVI-XVII sidomos në jugë në zonën e bregdetit si Himarë, etj. Uniatizmi në Shqipëri u intesifikua sidomos në vitin 1930 kur shumë murgj bazilianë nga Manastiri i Grotaferatës filluan të jenë të pranishëm nëpër qytetet me popullsi orthodhokse dhe kryesisht në Jugun e Shqipërisë si në Gjirokastër, Vlorë, Berat, Korçë, Fier etj. Me pushtimin e Shqipërisë nga Italia fashiste më (7 Prill 1939) propaganda e romano-katolikëve për t’i kthyer orthodhoksët në uniatë u intensifikua edhe më tepër sa që në vitin (1942) ata vepronin me 10 misione në Shqipërinë e Jugut. Në këto kushte Kryepiskopi Kristofor Kisi  deklaroi se ishte gati për të mbledhur Sinodin e Shenjtë të Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë për të shpallur bashkimin me kishën romano-katolike. Nëse Sinodi i Shenjtë do ta pranonte bashkimin atëherë edhe popullsia orthodhokse do ta pranonte patjetër duke marrë parasysh edhe trysninë e pushtimit fashist. Por me kapitullimin e Italisë fashiste më 1943 dështuan edhe planet e romano-katolikëve për t’i kthyer orthodhoksët e shqipërisë në uniatë.

Me rënien e Perandorisë Osmane përfundimisht në vitin (1924) dhe formimin e  Republikës së Turqisë nga Ata Turku, babai i Turqisë moderne gjërat ndryshuan me hapjen  e Turqisë ndaj oksidentit edhe kjo në interes të dialogut dhe bashkimit mes Kishave të Kostandinopojës dhe Romës.

Përfundimisht anatemat shekullore u hoqën zyrtarisht nga të dy kishat në vitin 1964 në takimin në Jeruazalem të patriarkut Athinagoros (shqiptarit)  dhe Papës Pali i VI.

Patriarku Athinagora tha ndër të tjera këto fjalë: “Me shekuj bota e krishterë jetoi në natën e ndarjes, sytë e tyre janë të lodhur duke shikuar në errësirë, dhashtë Zoti që ky takim të jetë agimi i ditës së lumë dhe të bekuar, kur breznitë e ardhshme, duke u ushqyer nga i njëjti Potir i Trupit të Shenjtë dhe i Gjakut të Paçmuar të Zotërisë, do të lavdërojnë dhe lumturojnë në dashuri, në paqe dhe në bashkim të vetmin Zotëri dhe shëlbues të botës …”

Kurse papa Pavli i VI tha këto fjalë: “I madh është emocioni ynë, i thellë gëzimi në këtë orë vërtetë historike, në të cilën, pas shekujve të heshtjes dhe pritjes. Kisha Katolike dhe “Orthodhksia” rishtas janë të pranishme me personalitetet e përfaqësuesve të tyre më të lartë…Pa dyshim, nga njëra si dhe nga ana tjetër, rrugët që na shpien kah njësimit mund të jenë të gjata dhe plot vështirësi. Por këto dy rrugë gërshetohen dhe arrijnë deri te burimet e Ungjillit….Dallimet doktrinale, liturgjike, disiplinore duhen të hulumtohen, në kohë dhe në vënde të duhura, në një frymë besnikërie ndaj të vërtetës në mirëkuptim dhe në dashuri….”

Mbas këtij takimi ndërfetar mes dy primatëve të Kishës Orthodhokse dhe asaj RomanoKatolike që hapi rrugën e dialogut mbreslënës është edhe “mea culpa” e Papa Gjon Palit të II veçanërisht për masakrat e kryqëzatës së IV kundër popullisë orthodhokse në Bizant. Konkretisht gjatë një vizite në Athinë në Maj të vitit (2001), me rastin e një pelegrinazhi “Në gjurmët e Apostull Pavlit”. Papa Gjon Pali II gjeti rastin të kërkonte falje publike për dëmet që kanë shkaktuar kryqëzatat në dëm të popullsisë orthodhokse. Në fjalën e tij në prani të primatit të Kishës së Greqisë, Kryeepiskopit Kristodhulos, papa Gjon Pali II theksoi: “I lutem Zotit të falë të gjitha rastet e së kaluarës dhe të së tashmes, kur djemtë dhe vajzat e katolikëve kanë mëkatuar kundër vëllezërve dhe motrave orthodhokse”.

Kurse Kryeepiskopi Kristodhulos në fjalën e tij theksoi:“Unë jam shumë i lumtur që papa u tregua i sjellshëm me ne, por sigurisht ka ende probleme midis dy kishave, me të cilat duhet të përballemi”.

Bashkimi i të krisherëve orthodhks dhe katolik nëpërmjet dialogut ndërfetar mund të bëhet sot vetëm me dy kritere që janë të pandashëm, në: “dashuri dhe të vërtetë”, sepse këto dy kritere janë atributet e Perëndisë: “Sepse Perëndia është dashuri”(1 Joanit : 4-8) Krishti “i Vërteti”(Zbulesa 3-7).

Asnjëherë nuk duhen ndarë apo anashkaluar këto atribute hyjnore, sespe kurrë nuk mund të na japin  imazhin e plotë të Perëndisë dhe Krishtit Shpëtimtar që Ati e ka dërguar.(Joani 17-3).

Zoti Jisu Krisht që është: “Kreu i Kishës”(Kolosianëve 1-18) dhe “Kisha trupi i Tij”(Kolosianëve 1-24), nuk është me asnjë palë ekstremiste dhe nuk bekon përpjekjet e asnjë grupi besimtarësh që nuk i përmbushin këto kritere si dashuri me të vërtet: “Sepse dashuria pa të vertetën është abuzim dhe e gënjeshtër dhe e vërteteta pa dashurinë është imponim dhe dhunë”.

Është ndarë nga jeta në moshën 70-vjeçare aktori i njohur i humorit shqiptar, Arben Shaka.

Lajmin e hidhur e kanë bërë me dije familjarët e tij në rrjetet sociale.

 “Me dhimbje ne zemer njoftojme ndarjen nga jeta te babait tone te dashur  ARBEN SHAKA

Qofsh i parajses zemra Jon!!”

Arben Shaka e filloi karrierën artistike ne vitin 1966, ku interpretoi rolin e shoferit në pantomimën “Shoferi dhe Pasagjeri”, autor i së cilës është Agim Nallbani dhe partneri në rolin e pasagjerit ishte Astrit Ferizaj. Po atë vit Arben Shaka kishte filluar punë si elektro-auto në Parkun e Kamionëve dhe këtë pantomimë e paraqitën në festivalin e estradave amatore. Ishte 16 vjeç dhe u befasua krejtësisht për suksesin absolut të kësaj pantomime dhe kryesisht në suksesin që arriti në rolin e shoferit. Ne moshën 17-vjecare, në muajin Prill të vitit 1968 nis karrierën profesioniste në skenën e teatrit të Estradës së Tiranës, duke e filluar me këtë pantomimë.

Prirjet e artistit Shaka ishin kryesisht për pantomimën aktoriale dhe kupletet muzikore dhe këtu ka një të përbashkët me artin e bukur të cirkut. Ai ne fillim , dëshironte që të luante vetëm në skenën e Estradës, por këmbëngulja e Artistit të Popullit dhe njëherazi krijuesi i cirkut shqiptar, Telat Agolli, në atë kohë ishte udhëheqës artistik i cirkut, e detyroi që te merrte pjese edhe në Cirk edhe në Estradë, pasi ishin në një drejtori. Ustai i cirkut e kishte nuhatur që kishte perspektivë në këtë art të bukur dhe ashtu doli… Me punë të lodhshme, shumë djersë dhe pasion, Arben Shaka arriti të jete i suksesshëm në Cirkun dhe Estradën e Tiranës.

Në shtator të vitit 1998 ashtu si shumë shqiptarë edhe ai largohet së bashku me familjen për të emigruar në Greqi. Arsyeja e largimit në një mënyrë pak të papritur, ishte gjendja e rëndë ekonomike. Arbeni, gruaja dhe nëna jetuan pesëmbëdhjetë vjet në Greqi, ndërsa dy vajzat dhe djali do të vazhdojnë të jetojnë dhe të punojnë normalisht. Pesëmbëdhjetë vjet në një qytezë bregdetare turistike me bukurinë dhe pastërtinë e saj dhe me banorë të respektueshëm të Lutrakit.

Në muajin e parë të vajtjes se Arbenit ne Greqi mendja i sugjeronte se do të aktivizoheshe si aktor komik dhe ne fakt fillon të pyes e të kërkoj me seriozitet, por duke mospasur informacionin e duhur për kolegët grekë, ëndrra dhe pasioni ju venitën menjëherë. Për herë të parë dhe të fundit në Greqi, ai ka dhënë një program me pantomima me muzikë të sinkronizuar së bashku me Herionin (djali) dhe Joridën (vajza e dytë). Shfaqja u dha në një lagje të Athinës në Kifisia, në shtëpinë e një arkitekti ku ishin të pranishëm familja, të afërm dhe miq, rreth gjashtëdhjetë persona. Programi prej një ore e pesëmbëdhjetë minutash doli me sukses dhe të gjithë u shkrinë së qeshuri.

Shoqata,  Kontribuesit Atdhetarë Reformatorë Intelektualë e cila është në proces legalizmi në organet e drejtësisë, menjëherë pas daljes së Ilir Metës në kodrat e Korçës, të cilat i quajti male dhe recitoi një vjershë, kuptoi se detyra e saj tashmë është të marrë një inisiativë dhe të krijojë një grup vlerësuesish për të shpallur një fitues, si interpretuesi më i madh.

Dalja e Ilir Metës në kodrat e Korçës, është pasuar nga dalje të tjera artsitë intelektualë, personazhe publikë.

Menjëherë ka reaguar Agron Llakaj, Gjergj Luca, Nar Koka, Salsano Rrapi  e shumë të tjerë pritet të përfshihen në këtë konkurs.

Shoqata e Kontribuesve Atdhetarë Reformatorë Intelektualë, me një diskutim të bordit themelues, menjëherë ka vendosur që të krijojë grupin që do të bëjë vlerësimin, pra komisionin që do të shpallë fituesin si interpretuesi më i madh dhe deri tani janë tre emra të propozuar Endri Prifti, këngëtar, Elvi Fundo, gazetar, Xhevahir Zeneli nga fusha e artit dhe intepretimit.

Këta tre persona janë autorizuar nga shoqata që të marrin dhe të përpunojnë të dhënat për këta interpretues të rinj dhe të vjetër.

Shumica e vjershave të interpretuara prej tyre janë publikuar në faqen zyrtare të CNA.al, në facebook, mund ti gjeni këtu, ku ka me mijëra reagime, komente dhe vlerësime.

Komisioni do të shpallë dy çmime.

Një do të quhet Interpretuesi i madh i popullit, pra atë që kanë ndjekur më shumë, kanë komentuar më shumë dhe ka vlerësuar më shumë publiku dhe një si Interpretuesi më i madh i shoqatës, i cili do të shikohet në bazë kriteresh teknike, nga eksperienca, nga vjersha e zgjedhur, mënyra e interpretimit, si përdor plastikën etj.

Pa lënë mënjanë në vlerësim edhe vetë pikët që do të japë populli plus edhe disa kritere specifike, të cilat komisioni do t’i përcaktojë shumë shpejt dhe t’i bëjë ato publike.

Pritet që fituesi, sipas një diskutimi të parë, të bërë në bordin e  shoqatës të shpallë ditën e  Shën Valentinit me 14 shkurt, por do të ketë çmime për të dy fituesit.

Çmimi do të shpallet në ditët në vijim, pasi të dsikutohet edhe njeherë në bord dhe shoqata ka autorizuar sekretarin e Përgjithshëm të saj dhe disa nga nënkryetarët e komanduar deri në procesin e zgjedhjeve të përgatisin një material të plotë në lidhje me çmimet që do të jepen, ku do të jepen dhe se si do të vlerësohen këta interpretues të rinj apo të vjetër.

Shoqata e Kontribuesve Atdhetarë  Reformatorë Intelektualë, fton publikisht të gjithë politikanët, artistët, dhe personazhet publikë të intepretojnë sa më shumë vjersha, poezi patriotike, në mënyrë që gara të jetë e fortë, të ketë larmishmëri dhe fituesi të jetë vërtet ai që e meriton.

Në pritje të poezive tuaja, stafi i shoqatës i falënderon të gjithë iniciatorët kryesisht Presidentin Ilir Meta dhe është i hapur që në bordin e saj të drejtimit të ftojë edhe personazhe të tjera të jetës politikë apo diplomatike, përfshirë këtu kryeministrin e vendit, ambasadorë e të tjerë, apo individë të cilët duan të bëhen pjesë e komisionit që do të shpallin fituesin e këtij konkursi elitar./CNA.al