Sali Butka ishte një nga udhëheqësit dhe luftëtarët e lëvizjes kombëtare shqiptare. Ai u lind në vitin 1852 në fshatin Butkë të Kolonjës dhe ishte më i madhi i pesë fëmijëve të Tahir Butkës. Në dekadat e fundit të shekullit të XIX, Sali Butka u lidh ngushtë dhe bashkëpunoi për shumë kohë me Petro Nini Luarasin, duke e ndihmuar atë për ngritjen e shkollës së parë shqipe në Kolonjë dhe duke e mbrojtur atë nga armiqtë e kundërshtarët e tij që e kercënonin vazhdimisht për ta eleminuar fizikisht.

Pas mbylljes së shkollave shqipe nga qeveria turke, Petro Nini e Sali Butka e vazhduan fshehtas veprimtarinë e tyre për përhapjen e gjuhës shqipe të shkrurar, duke menduar se vetëm prej sa mund të zgjohej ndërgjegjia kombëtare. Në atë kohë, Sali Butka filloi të sillte nga Manastiri dhe Selaniku libra dhe gazeta të shkruara në gjuhën shqipe, të cilat më pas i përhapte në krahinat e Kolonjës, Korçës e Përmetit.

Sali Butka u nderua sot në Kolonjë, në vendlindjen e tij, me një bust madhështor të punuar me aq mjeshtëri nga skulptori Agim Rada. Në fjalën e tij, Rada është shprehur mjaft i kënaqur për këtë vepër që ia kushtoi patriotit Butka, dhe ndihet mjaft i vlerësuar që këtë bust e realizoi ai me shumë përpjekje dhe kënaqësi.

“U detyrova të koncentroja në mendimin tim figurën dhe po ashtu ta ndërtoja unë figurën e këtij njeriu të madh duke u bazuar pak në foto dhe në imazhin e tij, që për mendimin tim ska shumë rëndësi. Rëndësi ka që ky monument të jetë sintezë e tipareve që ka një patriot i madh dhe një luftëtar si Butka. Busti ka përmasa të mëdha, sic ka qenë vetë historia e Butkës, sidomos banorët e kësaj treve që dinë shumë detaje nga jeta e këtij patrioti, të cilat mi kanë treguar dhe kanë qenë një burim frymëzimi për mua.

Ne i kemi borxh jo vetëm kësaj toke shumë pjellore në kuptimin e heronjve, patriotëve, njerëzve që e kanë dashur vendin dhe që i kanë shërbyer me devotshmëri deri në gjakun e tyre. Nuk le dot pa përmendur sot humanistin e madh Muhamed Malon, i cili sa herë më takonte, më citonte ndonjë varg që ia citonte i ati, dhe unë i kam bërë pjesë të bustit “Për lirinë, për lirinë, lum kush vdes për Shqipërinë”.

Këto janë postulate të thëna nga njerëz që kanë sakrifikuar jetën për këtë vend, dhe këta njerëz meritojnë shtatore jo kaq por akoma më të mëdha. Kjo trevë ka nxjerrë pafund patriotë të penës, pushkës, atdhedashurisë dhe unë mendoj se nuk do të dalë bronxi I Shqipërisë për të derdhur figurat e kësaj treve”, shprehet skupltori Agim Rada.

Kryetari i Bashkisë së Kolonjës, Erion Isai, ky bust është një vlerësim i munguar për një kolonjar që ka dhënë shpirtin e tij për atdheun, dhe ndihet tepër i lumtur që u realizua pikërisht në qendër të qytetit të Ersekës.

“Kontributi i Bashkisë në këtë event është modest në krahasim me kontributin e kolonjarëve si i ndjeri Muhamed Malo, është i jashtëzakonshëm dhe është pasha kryesore. Na takonte që në këtë copë tokë ti vlerësojmë të gjithë patriotët që kanë kontribuar jo vetëm për Kolonjën por për të gjithë Shqipërinë. Dhe Sali Butka është një figurë e tillë që e meriton këtë vëmendje.”, thotë Erion Isai.

Një tjetër figurë e njohur e Korçës që s’mund t’i mungonte këtij aktiviteti është dhe historiani Niko Kotherja, i cili në fjalën e tij ka shprehur rëndësinë e figurës së Sali Butkës i cili ka krijuar shkollat e reja dhe ka siguruar jetën e patriotëve të tjerë të Kolonjës dhe jo vetëm.

“Sali Butka është një personalitet i rëndësishëm i Rilindjes Kombëtare Shqipëtare dhe në periudhën e Pavarësisë. Ka kontribuar masivisht në krijimin e shkollave shqipe në zonën e Kolonjës, në të gjithë ato shoqërime që ai i ka bërë Petro Nini Luarasit pasi ka qenë njeriu më i besuar i tij, duke i siguruar jetën e duke e mbrojtur atë. Sot me rastin e inagurimit të një shtatoreje të tij, në zemër të Ersekës, unë mendoj se ka ardhur koha për ta risjellë përsëri  këtë personalitet në parametrat e tij të vërtetë.

Një personalitet që ka lënë gjurmë të mëdha në historinë e vendit, por duke mos e ngatërruar këtu emrin e tij me njerëz të cilët kanë patur akte vandalizmi që i janë veshur figurës së Sali Butkës.

Heroi i Kolonjës jo domosdoshmërisht duhet të mbajë përgjegjësi për ato veprime që ndodhnin në mes të zjarrit të Luftës së Parë Botërore. Mendoj se është e nevojshme të rikthejmë sytë për të ridimensionuar jo vetëm figurën e Sali Butkës por gjithë familjen e tij, pasi të gjithë janë hedhur në luftë me parullën Liri a Vdekje”, tregon Niko Kotherja.

Sot u vlerësua jo vetëm figura e patriotit të shquar Sali Butka, por edhe kontributi i tij së bashku me patriotë të tjerë kolonjarë që i sollën frymë të re Kolonjës, Korçës dhe gjithë Shqipërisë./ CNA.al

Ardianën nuk e sheh asnjë herë duke pushuar, në dorë mban gjithmonë një çentro apo pjesë të kostumeve popullore që i punon deri në detajet më të vogla. Ardiana Handraj është një artizane nga Shkodra e cila bën punime me dorë. Pasioni i saj është punimi që i bën Shqiponjës duke e cilësuar atë si “Artizania e Shqipes”, emër me të cilin e njohin të gjithë.

Ardiana Handraj, artizane

Ardiana thotë se pasionin e saj e ka zbuluar që në moshën 7 vjeçare ndërsa shton se ka mbi 35 vite që merret me këtë punë.

“Në fakt unë kam që 7 vjeçe që punoj me dorë, ndoshta duket e pabesueshme por atëherë e kam filluar për herë të parë.  E kam patur trashëgimi por nuk është vetëm ajo sepse e kam patur edhe dëshirë e pasion që e vogël.  Këto punimet ku unë jam fokusuar që është Shqija siç i themi ne ka 35 vite që e kam me shumë qejf. Unë ka 20 vite që punoj edhe me kostumet kombëtare dhe kur mërzitem ndonjëherë me to atëherë kaloj tek Shqipja sepse më duket sikur qetësohem. Të dy gjyshet e mia por më pas edhe tezet dhe hallat janë marrë me këtë punë dhe unë them se është pak edhe me gen. Vështiësi nuk mund ta quaj edhe pse ndoshta dikujt i duket ashtu por për mua është kënaqësi që e punoj“.-u shpreh për CNA.al Ardiana Handraj.

Emigrantët, të dashuruar pas simboleve kombëtare mbeten klientët më besnikë. Madje, shumë prej tyre e cilësojnë Ardjanën si “Artizanen e Shqipes”, duke iu referuar Shqiponjës në veshjet e saj.

“Klientët e parë që i vlerësoj dhe falenderoj patjetër që janë shqiptarët që jetojnë në shtetet e tjera sepse këtu mua më vjen shumë keq që nuk e vlerësojnë Shqipen që është simboli ynë kombëtar. Unë e dua shumë Shqiponjën dhe e punoj me shumë dashuri dhe kudo ku kam shkuar në aktivitete më kanë quajtur artizania e Shqipes. Deri edhe tek maskat tani për pandemi kam arritur që ta punoj Shqipen.  Në Mal të Zi kanë publikuar gazetat Shqipen time dhe unë jam surprizuar sepse atje është vend i huaj sido që të jetë. Para dy vitesh u bë Sofra e Dukagjinit në Neë York. Organizatorit të atij aktivitet i kam punuar 18 xhubleta  dhe 13 kostume burrash për 20 ditë. Një ditë përpara aktivitetit i ka patur gati. Xhubleta merr shumë kohë por unë nuk e di ku e gjeta atë kohë dhe as mua nuk më besohet sot që i shoh se si i kam punuar vetë“.-thotë Ardiana Handraj.

Xhubleta, kostum femrash 

Vlera në treg nuk është edhe shumë e madhe e këtyre punimeve që unë bëj thotë Ardiana sepse nuk është materiali i dikurshëm sepse po të jetë ai shkon edhe 1500 euro apo 2000 euro kurse me këtë material që është nuk mund të marrë më shumë se 350 mijë lekë të vjetër. Normalisht që pëlqehen dhe ka porosi por edhe në ato raste kur sheh se ka pak heiztim përveç porosisë që kanë artizania shkodrane thotë se i jep edhe ndonjë gjë tjetër dhuratë vetëm për t’i nxitur dhe për t’i bërë që klientët të ndjehen mirë. Kam dëshirë që t’i ushqehet fëmijës xhubleta, Shqipja apo të tjera dhe ato ta dinë që i kanë patur gjyshet e tyre, nënat dhe t’i kenë sot edhe vetë fëmijët apo të rinjtë, ta kenë pra si ushqim traditën, thotë Ardiana.

Ardiana bën edhe një mbulesë që më shumë dikur e kanë preferuar korçarët. Në Shkodër kanë qenë dy tri gra zonja tipike që e kanë punuar kurse në Malësi të Madhe absolutisht që jo. Për artizanen tonë është i 36-ti vit që e punon dhe e mban mend dhe nuk kam nevojë as ta shohë fare dhe ndoshta dikush mund të çuditet.

Çentroja e Korçës

“Unë që punoj pak shpejt për një ditë e mbaroj një çentro të madhe ndërsa një komplet çentro i do tri ditë dhe nuk ka vlerë monetare sepse nuk e vlerësojnë, por unë e bëj për pasion. Unë përdor edhe rrjetet sociale”.-u shpreh artizanja shkodrane. 

Rrjetet sociale janë shumë të rëndësishme. Ardiana ka një llogari në Instagram por më shumë punon me facebook. Ka shumë këngëtarë shqiptar që jetojnë në SHBA, Australi, Angli, Gjermani dhe shumë shtete të tjera. U është përkushtuar shumë atyre dhe ka kryer detyra që ndoshta nuk i kanë takuar sepse përveçse ia ka punuar porositë e tyre, ka shkuar më tej edhe duke i postuar.

Ajo që mbetet problem është se për momentin nuk ka asnjë person që mund ta trashëgojë. Kishte nusen por ajo iku jashtë Shqipërisë. Ajo filloi dhe arriti të mësonte dhe nisi të ndihmonte vjehrrën e saj por u detyrua të lërë Shqipërinë. Duke mos patur dikënd që t’ia trashëgojë Ardiana ka marrë një nisëm dhe shpreson ta realizojë në shtator. Ka dëshirë që të marrë një grup të rinjsh vajza dhe djem dhe një orë në ditë dua t’ia kushtojë atyre. Ky kurs për qendistarinë do të jetë falas vetëm e vetëm që t’ia injektoj si ushqim punën e dorës dhe traditën dhe ta njohin se si bëhet dhe ta mësojnë që kjo traditë të mos humbasë.

“Gjatë pandemisë kur shumë kush nuk ka punuar falë Zotit unë kam patur punë dhe nuk mund ta mohoj. Është shitur shumë maska me Shqipen që kam bërë. Unë e bëra thjeshtë për promovim fillimisht se nuk kisha çfarë të bëja por u pëlqeu dhe kisha kërkesa shumë. Ka qenë një detyrë e vështirë sepse u dontë gjithë ditën të qepja , në dark i laja dhe në mëngjes pastaj i hekurosja dhe dizinfektoja dhe më pas bëja shpërndarjen e tyre. Kam bërë vetëm nga dy-tri orë gjumë gjatë kulmit të pandemisë. Deri tani kam shpërndarë 8700 maska të bëra me dorë. Disa prej tyre edhe i kam falur sidomos për pensionistët apo ata në nevojë sepse një maskë një mijë lekë ishte shtrenjtë. Sa blen një maskë pensionisti mund të blejë një bukë“, shprehet artizania Handraj.

Në fund ka një mesazh për të gjithë artizanët:

“Mesazhi që kam është që të punojmë gjithë bashkë dhe të kemi harmoni me njëri-tjetrin dhe kam një thirrje të vogël“, përfundon artizania Ardian Handraj./CNA.al

Këtë vit Shkodra po pret një bum turistësh. Jo vetëm të ardhur nga vende të Bashkimit Europian, por risi janë vizitorët nga Egjipti dhe Pakistani. Në qendër të qytetit Bashkia Shkodër ka vendosur Qendrën e Informimit, e cila jep shërbim prej vitit 2016. Rina Xhuxha thotë se gjatë muajit korrik çdo ditë pranë kësaj qendre kanë kërkuar informacion të paktën 30-50 turistë.

“Qendra e informimit jep shërbim që prej vitit 2016. Dy vitet e fundit kemi patur një rënie drastike te turistëve, siç dihet për shkak të pandemisë. Por këtë vit sezoni ka nisur mbarë. Shkodra po përballet me dy risi. Së pari është atraksioni në qytet. Nëse përpara dy vitesh turistët e shfrytëzonin më shumë si vend tranzit për të shkuar në Mal të Zi, këtë vit ata duan të qëndrojnë në qytet të paktën 2-3 ditë. Tek ne kërkojnë informacion mbi hotelet apo hostelet që ofron qyteti si dhe pikat turistike. Vijnë me qëllime te qarta, pra kanë informacione të shumta. Tek ne më shumë kërkojnë detaje, për shembull mbi rrugën sa orë bën për të shkuar në Theth, apo shtegun që mund të përshkruajnë. Risia e dytë është origjina e vizitorëve. Përveç vendeve të Bashkimit Europian, këtë vit kemi shumë turistë nga Egjipti dhe Pakistani. Mendoj që qyteti i Shkodrës së bashku me pikat turistike që ofron këtë vit ka një përmirësim të dukshëm në aspektin financiar nga turizmi.”-tha Rina Xhuxha.

Rina Xhuxha, Qendra e Informimit në Shkodër

Kjo është Hanna Wiktor, së bashku me djalin e saj Liann kanë ardhur nga Polonia. Së pari kanë vizituar jugun e Shqipërisë e tashmë turin e tyre po e mbyllin me veriun. Ata janë të kënaqur me njerëzit, shërbimin dhe panoramën që ofron vendi ynë. Hanna thotë se në Shkodër i ka bërë përshtypje arkitektura e banesave dhe pedonalës.

“Ne sot pas jugut po nisim një turin e dytë të Shqipërisë. Kam ardhur sëbashku me djalin tim. Në Shkodër jam mahnitur nga arkitektura, pedonalja ishte e veçantë. Duam që sonte të qëndrojmë në Shkodër e më pas të nisemi drejt Thethit. Kemi dëshirë që të përshkojmë në këmbë shtegun Theth-Valbonë. Mendoj që keni vende të mahnitshme për të bërë turizëm. Kam dëgjuar shumë edhe për Shirokën, ndaj u ndalëm tek qendra e informimit për të pyetur nëse është larg pasi nuk u orientuam me sinjalsitikën në qytet”.-tha Hanna Wiktor, për CNA.al.

Hanna Wiktor, turiste nga Polonia

Edhe djali i saj Liann ka mbetur i mahnitur nga Shqipëria. Sapo e pyet mbi përshtypjet ai thotë fjalinë “Shqipëria është e mahnitshme”.

“Shqipëria është e mahnitshme. Unë mora informacion në internet dhe pashë që vendi juaj kishte sezon turistik covid free. U informova mbi vendet turistike, nuk mundëm t’i ndajmë veriun me jugun, ndaj menduam që t’i eksplorojmë të dy. Kemi qëndruar një javë në jug, e tashmë tri ditët e fundit të qëndrimit tonë duam t’i përmbyllim me veriun. Shkodra na pëlqen shumë. Sot duam të vizitojmë Shirokën, muzeun e diktaturës, pasdite kalanë Rozafa dhe mbrëmjen ta kalojmë në pedonalen e qytetit tuaj. Nesër po nisemi drejt Thethit. Do të bëjmë në këmbë shtegun Theth-Valbonë. Keni vende të mrekullueshme dhe Shqipëria meriton të jetë internacionale”.-tha Liann.

Liann Wiktor, turist nga Polonia

Johan Buttler vjen nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Për të është hera e parë që viziton Shkodrën. Ai kishte punuar me një emigrant nga Malësia e Madhe dhe vendosi që të vinte katër ditë në Shkodër. Pjesë e vizitave të tij ishte Kelmendi, qyteti i Shkodrës dhe do të përmbyllte vizitën e shkurtër me kryeqytetin.

Johan Buttler tha për CNA.al se “Kam ardhur prej katër ditësh në Shkodër. Së pari vizitova Kelmendin, një vend që m’u sugjerua nga një koleg i imi atje, ishte vend i mahnitshëm. Ushqimi bio, kishte një shije që vështirë ta gjesh kund. Në Shkodër erdha mbrëmë. Kam vizituar muzeun e dëshmisë dhe kujtesës. Më ka rrenqethur historia e së kaluarës tuaj. Mendoj që keni shumë për të treguar. Qyteti është një tjetër mrekulli. Unë tani po nisëm drejt Tiranës, edhe atje dua të vizitoj disa vende që i kam të shënuara. Pastaj do kthehem në USA. Po kthehem vërtetë me përshtypjet më të mira për ju si popull dhe si vend”.

Johan Buttler, turist nga USA

Shkodra ofron disa lloje të veçanta atraksionesh turistike të cilat janë unike për vendin dhe më gjërë. Hotelet në qytetin e Shkodrës ofrojnë mundësi akomodimi mjaft të diversifikuara. Hotelet që ofrojnë kushte të mira dhe çmime nga 30-60 euro. Përgjithësisht, të tjerët që ofrojnë kushte minimale për akomodim kanë çmim nga 10-20 euro. Kohët e fundit hotelet kryesore të qytetit janë renditur edhe në websitet e rezervimit dhe të agjencive turistike. Hotelet kryesore ofrojnë të gjitha facilitetet moderne të tilla si restorante me kuzhinë tradicionale dhe italiane, bare, salla konferencash, fitness, sauna, pishinë verore, internet, etj. Gjithashtu në qytet funksionon edhe akomodimi në hotele të vogla dhe akomodimi familjar. Kapaciteti i hoteleve të regjistruara është gjithsesi ende i vogël, rreth 300 shtretër.

Pamje Shkodra

Brenda qytetit ka disa vende historike për t’u vizituar që nga: Kalaja e lashtë Rozafa, muze te ndryshëm, shtëpi historike, monumente kulti, institucione të kulturës. Ndërsa në natyrë mund të shkoni në: liqeni i Shkodrës, Shirokë-Zogaj-Koplik, bregdeti Adriatik Velipojë, Ishulli Franc Jozef, Razëm, Tamarë, Theth, Bogë, Vermosh, Bjeshkët e Tërbunit etj./CNA.al