Mjetet antike që dikur i përkisnin civilizimeve parahistorike janë gjetur në të gjithë botën, por një zbulim në Spanjë nuk është ndryshe nga ato të bëra tradicionalisht prej guri ose stralli. Një ekip që po gërmonte varrin megalitik të Montelirio tholos në 2007 deri në 2010 zbuloi një kamë të formuar nga kristali i shkëmbit që ekspertët thonë se është ‘më i sofistikuari teknikisht’ që është zbuluar ndonjëherë në Iberinë Prehistorike dhe do të kishte marrë aftësi të mëdha për të gdhendur.

Objekti, i cili është rreth 5,000 vjet i vjetër, është gati 20 cm e gjatë dhe u gjet së bashku me 10 maja shigjete, katër tehe dhe një dorezë, të gjitha këto ishin prej kristali.

Studiuesit gjithashtu spekulojnë se kristali i shkëmbit gjatë kësaj kohe mund të ketë pasur një rëndësi simbolike dhe shoqëri të tilla e përdorën atë për gjallëri, fuqi magjike dhe lidhje me paraardhësit. Gërmimi në jugperëndim të Spanjës ishte një bashkëpunim i studiuesve nga Universiteti i Granadës, Universiteti i Seviljes dhe Këshilli i Lartë i Kërkimeve Spanjolle.

Ekipet punuan në vendngjarje nga viti 2007 deri në vitin 2010 dhe publikuan gjetjet e tyre në vitin 2015 që detajon numrin e armëve të kristalta. Varri ndodhet në luginën e poshtme të Guadalquivir që ndodhet brenda zonës metropolitane të Seviljes vendbanimi quhet ‘Valencina de la Concepcion Castilleja de Guzman’. Valencina respektohet si vendi më i rëndësishëm nga Copper Age Iberia dhe është gjithashtu më i madhi.

Studiuesit zbuluan kristale shkëmbore në tetë sektorë të ndryshëm të strukturës masive 143 metra të gjatë që përmban një korridor të gjatë 128 metra që të çon në një dhomë kryesore me diametër më shumë se 15 metra.

Megjithëse kristalet e shkëmbinjve u gjetën në të gjithë vendin, sendet më të sofistikuara kokat e shigjetave dhe tehu i kamës u zbuluan në sektorin jugor. Tehu mahnitës i kamës u zbulua në rajonin jugor të dhomës së brendshme dhe rrallë gjendet midis varreve të epokës së neolitit të vonë dhe bakrit.

“Prodhimi i kamës së kristalit të shkëmbit duhet të jetë bazuar në një akumulim të njohurive dhe aftësive empirike të transmetuara të marra nga prodhimi i teheve të kamave të strallave, si dhe nga njohuritë e artit dyfishtë me gjethe më të vogla kristalore.

Fytyra e armës ishte e lëmuar, gjë që mund të jetë bërë për të shmangur frakturat ose aksidentet gjatë ndërtimit të formës. Për shkak të madhësisë së kamës, studiuesit spekulojnë se ai ishte marrë nga një monokristal të paktën tetë metra e gjatë, dhe ishte krijuar për tu përshtatur me një dorezë fildishi. Kokat e shigjetave, gjithsej 16, janë bërë me shtypje të presionit, i cili është një proces që përfshin heqjen e thekjeve të ngushta përgjatë buzës së gurit.

Studiuesit thonë se ata imitojnë pamjen e majëve të shigjetave të strallit, por vërejnë aftësi më të mëdha për të falsifikuar sende të tilla nga kristali. Së bashku me armët, varri mbante eshtrat e 25 individëve me disa grua dhe një burrë që besohet të kenë vdekur për shkak të helmimit./ CNA.al

Marrë nga Daily Mail

Nga paundi britanik te kuna kroate, një varg monedhash të ndryshme përdoren sot në të gjithë Evropën.  Tani, studiuesit kanë hedhur dritë mbi atë që mund të ketë qenë monedha e parë e përbashkët në Evropë. Përfundimet e tyre tregojnë që njerëzit përdorën sende bronzi të tilla si unaza, shtiza dhe madje edhe teh sëpate si një formë e hershme parash, rreth 5,000 vjet më parë.

Evropianët e epokës së bronzit të hershëm madje shkuan aq larg sa të standardizonin formën dhe peshën e këtyre objekteve për monedhën, thonë shkencëtarët. Një tipar kryesor i parave është standardizimi, por kjo mund të jetë e vështirë të identifikohet në regjistrin arkeologjik pasi që njerëzit e lashtë kishin vetëm forma jo të sakta të matjes krahasuar me sot. Në studimin e ri, studiuesit nga Universiteti Leiden vlerësuan para të mundshme nga Epoka e Bronzit të Hershëm të Evropës Qendrore, duke krahasuar objektet bazuar në ngjashmërinë e tyre të perceptuar nëse jo të saktë. Objektet e studiuara ishin prej bronzi në forma të përshkruara si unaza, brinjë dhe teh sëpate.

Ekipi hulumtues ekzaminoi më shumë se 5,000 objekte të tilla nga më shumë se 100 grumbuj të lashtë. Ata krahasuan peshat e objekteve duke përdorur një parim të njohur si fraksioni Ëeber, i cili sugjeron që, nëse objektet janë mjaft të ngjashme në masë, një njeri që i peshon ato me dorë nuk mund të bëjë dallimin.Ata zbuluan se edhe pse peshat e objekteve ndryshonin, rreth 70 për qind e unazave ishin mjaft të ngjashme për të qenë të padallueshëm me dorë – mesatarisht rreth 195 gram, siç ishin nëngrupet e brinjëve dhe tehut të sëpatës.

Studiuesit sugjerojnë që ngjashmëria e qëndrueshme në formë dhe peshë, së bashku me faktin se këto objekte ndodhin shpesh në grumbuj, janë shenja të përdorimit të tyre si një formë e hershme e monedhës së standardizuar. Gjetjet u botuan në revistën PLOS One. Siç sugjeron emri, Epoka e Bronzit shënoi herën e parë që njerëzit filluan të punonin me metal. Shpikja e bronzit i dha fund epokës së gurit, periudhës parahistorike e dominuar nga përdorimi i mjeteve prej guri dhe armëve.

Gjetjet u botuan në revistën PLOS One . Siç sugjeron emri, Epoka e Bronzit shënoi herën e parë që njerëzit filluan të punonin me metal. Shpikja e bronzit i dha fund epokës së gurit, periudhës parahistorike e dominuar nga përdorimi i mjeteve prej guri dhe armëve./ CNA.al

Njerëzit aziatikë në përgjithësi nuk kanë gjak Rh-negativ dhe spitalet nuk e ruajnë atë për transfuzione. Udhëtarët e huaj që kanë rezus negativ të gjakut janë në telashe të mëdha nëse u duhet të kenë transfuzion gjaku. Ka kaq shumë mënyra në të cilat aziatikët janë të ndryshëm nga racat e tjera, dhe njëra prej tyre është se ata zakonisht nuk kanë nevojë të përdorin deodorant për të hequr qafe erën e djersës.

Ne e dimë që nuk duhet të jemi ziliqarë, por nuk mund të mos jemi xhelozë për njerëzit aziatikë, të cilët, sipas studimeve të ndryshme, nuk shqetësohen duke përdorur deodorant për sqetullat e tyre. Dhe kjo nuk është për shkak se ata nuk kujdesen për erën e trupit të tyre, por përkundrazi, është për shkak të gjendjes së tyre të veçantë dhe ne do të dëshironim që ju të mësoni më shumë së bashku me ne.

Gjithçka ka të bëjë me gjenin “erë”.

Askush nuk lind me erë djerse pasi trupi ynë në të vërtetë prodhon djersë pa erë që pushtohet nga bakteret më vonë, dhe nga këtu vjen aroma. Por një studim i fundit nga Universiteti i Bristol ka zbuluar faktin se nëse sqetullat tuaja mbajnë apo jo varet nga një gjen i veçantë i quajtur ABCC11.

Fillimisht, shkencëtarët menduan se ky gjen ishte përgjegjës vetëm për qëndrueshmërinë e dyllit të veshit, duke e bërë atë të thatë ose të lagësht. Në fakt, u zbulua se 80% deri 95% e njerëzve të Azisë Lindore kanë dyllë veshi të thatë, ndërsa afrikanët dhe evropianët të lagur. Dhe çuditërisht, qëndrueshmëria e dyllit të veshit lidhet me erën e sqetullave.

Siç rezulton, njerëzit aziatikë kanë një gjendje të veçantë gjenetike, e cila është mungesa e gjenit, ABCC11. Kjo e bën dyllin e veshit të tyre të thatë, sepse i mungon substanca që ushqen bakteret. E njëjta gjë ndodh me djersën e tyre: nuk ka erë sepse bakteret qëndrojnë të “uritur” pasi trupat e aziatikëve nuk prodhojnë këtë substancë për ushqimin e tyre. Njerëzit evropianë dhe afrikanë nuk janë aq me fat pasi më pak se 3% e tyre nuk e kanë këtë gjen ndërsa pjesa tjetër e kanë atë, e cila është arsyeja pse bakteret e sqetullave të tyre kanë një ambient për të lulëzuar, pra, duke prodhuar një erë. Disa njerëz ende përdorin deodorant kur nuk kanë nevojë. Çuditërisht, shumica dërrmuese e grave vazhdojnë të përdorin deodorant, edhe nëse nuk e kanë këtë “gjen”. Shkencëtarët gjenetikë sugjerojnë që presioni nga shoqëria është arsyeja pse disa prej nesh vazhdojnë të ndjekin rutina të ndryshme të panevojshme higjienike thjesht sepse “të gjithë të tjerët po e bëjnë atë”./ CNA.al