LEXO PA REKLAMA!

SHKARKO APP

Toka po bën ndryshimin e hënës/ Shkencëtarët japin alarmin: Po ndryshket

5 Shtator 2020, 10:55, Kuriozitete CNA
Toka po bën ndryshimin e hënës/ Shkencëtarët japin

Hëna po ndryshket.Shkencëtarët patën të njëjtin reagim si ju që sapo lexuat këtë frazë. Kjo duket e çuditshme pasi në Hënë nuk ka oksigjen njëri nga elementet thelbësorë për të krijuar ndryshkun, tjetri është uji.

Sonda hënore e Indisë, Chandrayaan 1, rrotulloi Hënën në 2008, duke mbledhur të dhëna që kanë çuar në zbulime të shumta gjatë viteve, duke përfshirë zbulimin se ka molekula uji në sipërfaqen e saj. Sonda gjithashtu mbante një instrument të ndërtuar nga NASA që mund të analizonte përbërjen minerale të hënës.

Kur studiuesit në NASA dhe Institutin e Gjeofizikës dhe Planetologjisë të Haëai’i analizuan të dhënat kohët e fundit, ata u shtangën kur gjetën lë të kuptohet se hematiti, një formë e oksidit të hekurit e njohur si ndryshk. Ka shumë gurë të pasur me hekur në hënë – por ndryshku prodhohet vetëm kur hekuri është i ekspozuar ndaj oksigjenit dhe ujit. “Në fillim, nuk e besoja plotësisht. Nuk duhet të ekzistonte bazuar në kushtet e pranishme në Hënë,” tha Abigail Fraeman, një shkencëtar në Laboratorin e Jet Propulsionit të NASA-s, në një njoftim për shtyp.

Jo vetëm që nuk ka ajër në hënë, por ajo është e përmbytur me hidrogjen që rrjedh nga dielli, i bartur nga era diellore. Ndryshku prodhohet kur oksigjeni largon elektronet nga hekuri; hidrogjeni bën të kundërtën duke shtuar elektrone, që do të thotë se është më e vështirë që të formohet ndryshku në hënën e pasur me hidrogjen.

“Veryshtë shumë e çuditshme”, tha Shuai Li i Universitetit të Haëaii, autori kryesor i studimit, i cili u botua të Mërkurën në revistën Science Advances . “Hëna është një mjedis i tmerrshëm për të formuar hematitin.”Pas muajsh kërkimesh, Li dhe shkencëtarët e NASA-s mendojnë se e kanë thyer atë – dhe përgjigjja e misterit qëndron në planetin tonë.

Ja teoria e tyre

Një e dhënë kryesore ishte ndryshku ishte më i përqendruar në anën e hënës që përballet me Tokën – duke sugjeruar se ishte disi e lidhur me planetin tonë.

Toka përfshihet në një fushë magnetike dhe era diellore e shtrin këtë flluskë për të krijuar një bisht të gjatë magnetik në drejtim të erës. Hëna hyn në këtë bisht tre ditë para se të jetë plot, dhe duhen gjashtë ditë për të kaluar bishtin dhe për të dalë në anën tjetër.

Gjatë këtyre gjashtë ditëve, bishti magnetik i Tokës mbulon sipërfaqen e hënës me elektron, dhe të gjitha llojet e gjërave të çuditshme mund të ndodhin. Grimcat e pluhurit në sipërfaqen e hënës mund të notojnë nga toka dhe pluhuri i hënës mund të fluturojë në një stuhi pluhuri, sipas NASA . Dhe, spekuloi Li, oksigjeni nga Toka udhëton në këtë bisht magnetik për të zbritur në hënë, ku bashkëvepron me molekulat e ujit hënor për të krijuar ndryshk.

Bishti magnetik bllokon gjithashtu pothuajse të gjithë erën diellore gjatë hënës së plotë – që do të thotë se hëna mbrohet përkohësisht nga shpërthimi i hidrogjenit, duke hapur një dritare për të formuar ndryshk.

“Hipoteza jonë është se hematiti hënor formohet përmes oksidimit të hekurit sipërfaqësor hënor nga oksigjeni nga atmosfera e sipërme e Tokës që është fryrë vazhdimisht në sipërfaqen hënore nga era diellore kur Hëna është në bishtin e Tokës gjatë disa miliard viteve të fundit,” tha Li në një njoftim për shtyp nga Universiteti i Haëaii.

“Ky zbulim do të riformojë njohuritë tona rreth rajoneve polare të Hënës,” shtoi ai. “Toka mund të ketë luajtur një rol të rëndësishëm në evolucionin e sipërfaqes së Hënës”. Kjo teori mund të shpjegojë gjithashtu pse ndryshku është gjetur në trupa të tjerë pa ajër si asteroidët. “Mund të jetë që copa të vogla uji dhe ndikimi i grimcave të pluhurit po lejojnë që hekuri në këto trupa të ndryshket”, tha Fraeman.

Por disa pyetje mbeten pa përgjigje – për shembull, megjithëse shumica e ndryshkut u gjet në breg të hënës, disa gjurmë më të vogla u zbuluan gjithashtu në anën e saj të largët, ku oksigjeni i Tokës nuk duhet të ishte në gjendje të arrinte. Alsoshtë gjithashtu ende e paqartë se si saktësisht uji në hënë po ndërvepron me shkëmbinjtë.

Për të mbledhur më shumë të dhëna për këto mistere të pazgjidhura, NASA po ndërton një version të ri të instrumentit që mblodhi të gjitha këto të dhëna ekzistuese në lidhje me përbërjen minerale të hënës. Një nga këto karakteristika do të jetë në gjendje të hartojë akullin e ujit në krateret e hënës – dhe “mund të jetë në gjendje të zbulojë detaje të reja gjithashtu për hematitin”, tha njoftimi i NASA./ CNA.al

Lajmet e fundit nga