Çfarë i hëngrën Veliajt, kumbulla apo dardha prapa shpine?!
Ministra, ish-ministra, kryebashkiakë, drejtorë e zyrt...
Ministra, ish-ministra, kryebashkiakë, drejtorë e zyrt...
Nga cikli ?Me historinë poshtë nënkresës?
Qysh se pati lindur, procesi i zgjedhjeve nuk lindi vetëm, por tok me manipulimin për binjak. Mund të shihet një nga shembuj më të bukur të historisë në këtë tabelë më se pesë shekuj të vjetër: është skema që dëftonte procesin e ndërlikuar të zgjedhjes së kreut të shtetit të Venedikut, d.m.th. dogjës së Republikës. Me gjasë i bie të ketë qenë procesi zgjedhor më i ndërlikuar që ka regjistruar historia, i përftuar enkas për të shmangur çdofarë mundësie manipulimi. Për ta bërë tabelën të kuptueshme po e tregoj procesin siç përshkruhet prej vetë burimeve dokumentare të Republikës.
Kur duhej zgjedhur dogja i ri, ai që quhej Këshill Madhor i Republikës dhe që kishte rreth 100 anëtarë mblidhej dhe vendoste në një kuti aq gogla sa ç?ishin anëtarët mbi 30 vjeç: ky qe kufiri minimal i moshës për kreun e shtetit. Goglat, me emrin e anëtarit, quheshin ?ballotte?, nga ka ardhur edhe termi në përdorim sot ?balotazh?.
Më i riu anëtar i Këshillit delte herët në mëngjes në sheshin e Shën Markut dhe merrte për dore të parin fëmijë që t?i qëllonte mes moshës 8 dhe 10 vjeç. E fuste në sallën e madhe të Këshillit dhe aty fëmija duhej të nxirrte me dorën e vet nga kutia 30 gogla. Të 30 anëtarët e zgjedhur kështu, që quheshin tanimë ?zgjedhës?, qëndronin në sallë dhe, nëpërmjet shortit, thjeshtoheshin në 9. Këta të 9 mblidheshin në një dhomë të mbyllur dhe, me votë të së paku 7 prej tyre, zgjidhnin 40 anëtarë të tjerë. Këta 40 mblidheshin dhe, nëpërmjet shortit, thjeshtoheshin në 12. Këta të 12 mblidheshin dhe, me votë të së paku 9 prej tyre, zgjidhnin 25 anëtarë të tjerë. Këta të 25 mblidheshin dhe, nëpërmjet shortit, thjeshtoheshin përsëri në 9. Këta të 9, me votë të së paku 7 prej tyre, zgjidhnin 45 anëtarë të tjerë. Këta të 45, gjithnjë nëpërmjet shortit, thjeshtoheshin në 11. Këta të 11, me votë të së paku 9 prej tyre, zgjidhnin 41 anëtarë të tjerë, të cilët do të ishin zgjedhësit e vërtetë të dogjës së Republikës. Të 41-tët mblidheshin në një sallon të veçantë, ku çdonjëri syresh hidhte në kuti një pusullë me një emër kandidati dhe, nëpërmjet një procesi tjetër, prej asaj kutie do të delte dogja i ri që duhej të ishte i votuar nga së paku 25 anëtarë ndër 41.
Zor se ndonjë mendje njerëzore mund të gjente marifete për ta manipuluar një proces të tillë të konceptuar enkas për t?u ikur mundësive te manipulimit. E megjithëkëtë procesi mund të manipulohej, sepse tok me të kishte lindur edhe shitblerja e votës.
Shteti i Venedikut ishte republikë aristokratike, anëtarësia e organit të saj politik, d.m.th. e Këshillit Madhor (1172-1797), ishte e drejtë e trashëgueshme dhe ekskluzive vetëm e familjeve patrice të regjistruara në Librin e Artë të Venedikut. Si përfaqësues familjesh të tilla, anëtarët e Këshillit Madhor qenë të kamur, shpesh edhe tejmase të kamur, jo më të kishin nevojë për bukën e gojës a të vuanin nga skamja. Megjithëkëtë edhe ata e shitblinin votën.
Qe fjala pothuaj pa përjashtim për familje të mëdha tregtare, ngaqë Venediku nuk kishte, dhe pra nuk njihte, pronësinë e madhe të tokës. Dhe tregtari si tregtar: gjatë ndërkohëve të zhvillimit të procesit të ndërlikuar, që u përmend, anëtarët e Këshillit Madhor delnin për të pushuar e për të biseduar në oborrin e pallatit dukal. AI copë oborr në venedishte quhej ?brojo? dhe aty në ?brojo? bëhej edhe pazari i votës.
Ata që donin ta shisnin votën ulnin mbi krah shallin e zi, i cili zakonisht mbahej mbi sup, mbi togën e zezë, që ishte petku i patricëve venedikas. Traktativat bëheshin shpejt-e-shpejt dhe me të pëshpëritur. Shitblerja nuk kryhej detyrimisht me pará, por edhe me premtime dorëzanie për zgjedhje në një funksion të lakmuar ? ambasadorë, prokuratorë, avokadorë, magjistratë etj. ? për shkak lidhjesh familjare ose krushqish.
Nga ky pazar në atë oborr që quhej ?brojo? ose ?broglio? u përftua në italishte dhe termi ?broglio?, ai dëfton sot pikërisht manipulimin e votimeve.
Se desh harrova lidhur me ngjyrën e zezë të petkut të patricëve venedikas: e zeza në traditën e Venedikut nuk ishte ngjyrë zije, ngjyrë jazi, por ngjyrë feste dhe kremtimi. Ngjyra e zisë, d.m.th. e vdekjes, në Venedik ishte ?il pavonazzo?, si me thënë ngjyra e mavi.
Marrëveshja u bë, por reforma zgjedhore jo!(Vetëm një letër ...
Nga Kreshnik Spahiu* Reforma më e çuditshme elektorale në bo...
Meqë zoti Luli Basha thotë se ka ngelur vetëm një pikë për t...
Prej një jave publiku është bombarduar nga lajmet për Reform...
Pandemia COVID-19 ka patur nje ndikim serioz ne ekonomine e ...
Nga Ilir Levonja* Përfundimisht vendi amë nuk arriti të na m...
Unë nuk kam qenë asnjëherë krenar për ndonjë udhëheqës shqip...
Që të kuptosh një kryeministër duhet të kesh qenë së paku nj...
I dëgjuat ju klithmat e mia? Po rënkimet e dhimbjeve, gjakun...
Nga Miron Çako – Përgjegjësi i Zyrës së Katekizmit të Kryepi...
Tym i i bardhë apo tym i ziNë media rinisën edhe njëherë të ...
Nga Ilir Levonja Çfarë ndodh në Minesota, çfarë ndodh në Tir...
Pas turpit komik të Këshillit Politik të Reformës Zgjedhore,...
Sot është një ditë, që i duhet kushtuar posaçërisht atyre të...
Nga Valbona MeziniDebate mbi listat zgjedhore dhe sistemin z...
1. Parmbrëmë pak pas mesnate, Sali Berisha u zgjua nga gjumi...
Vitin tjetër do jenë zgjedhjet parlamentare dhe rezultati mu...
Bashkia e Tiranes sapo ka nisur shkresen zyrtare ne Ministri...
Lulzim Basha arrin të zhgënjejë edhe ata që nuk kanë pasur k...
Kryeministri i akuzuar për korrupsion luan rolin e viktimës ...
Sot, në një deklaratë për mediat, kreu i grupit parlamenta...
Një nga çështjet e nxehta që vazhdon t’u kushtojë mili...
Është një politikan që teksa flet për politikë, prodho...
Në redaksinë e emisionit ka ardhur një video, që tregon fe...
Në sitën e vetting-ut ka ngecur një tjetër proku...
Kolegji i Posaçëm i Apelimit ka shkarkuar një tjetër proku...
Pasuritë e gjyqtarëve dhe prokurorëve kaluan në një pr...
Komisioni i Pavarur i Kualifikimit shkarkoi këtë të hënë n...
Një apartament është përfshirë nga flakët pasditen e kësaj...
Gjykata ka lënë në burg ish-policen e burgjeve, D.H., e ci...
Arrestohet në Pogradec një shtetas italian, i cili tra...
Policia në Shkodër ka mundur të arrestojë shtetasin N. L.,...
Ditën e enjte vendi ynë do të vijojë të ndikohet nga kusht...
Institucionet e menaxhimit të shëndetit publik u vunë ...
Për ditën e mërkurë vendi ynë do të vijojë të jetë nën...
Për ditën e martë vendi ynë pritet të ndikohet nga kushte ...
Polonia ka hapur përkohësisht një pikë kufitare me Ukrainë...
Autoriteti Palestinez e ka prezantuar kabinetin e ri të en...
Të dielën në Turqi zhvillohen zgjedhjet lokale që shihen s...
Ministri i Punëve të Jashtme i Serbisë, Ivica Daçiç, k...
Mbrëmjen e kësaj të mërkure është transmetuar premiera “Ti...
"Mësonjëtorja e dytë Shqipe" pas Korçës është hapur në Pog...
Berti ka qënë shoku im më i mirë. Edhe më i ngushtë paçka ...
Gjergji ka konkuruar në një nga festivalet të këngës së le...
Kredia e re për ekonominë u rrit me ritme të larta edh...
Muaji shkurt nuk ka qenë i mbarë për kursimet e depozituar...
Programi i “Transportit Hekurudhor” kishte 4.1 miliard...
Teksa në Tiranë çmimet e zarzavateve dhe perimeve në shkur...