Euro mbetet monedha më e lirë për të marrë kredi nga familjet shqiptare.

Të dhënat e Bankës së Shqipërisë treguan se për vitin 2020 interesi mesatar i kredive të reja në euro për individët ishte 3.56%, në rënie të lehtë nga niveli mesatar prej 3.79% i vitit 2019.

Për lekun interesat mesatare ngelen më të larta dhe mesatarja e ponderuar e llogaritur nga Banka e Shqipërisë në segmentin e individëve për vitin 2020 ishte 6.54%. Edhe për lekun interesat pësuan një rënie të lehtë krahasuar me vitin 2019, kur interesi në terma mesatarë kishte qenë 6.66%.

Hendeku i interesave mes euros dhe lekut në vitet e fundit është ngushtuar, megjithatë monedha europiane ngelet ende alternativa më e lirë në huamarrje. Kjo përcaktohet në radhë të parë nga politikat monetare. Për euron, norma bazë e interesit është në territor negativ dhe mbajtja e likuiditeteve të painvestuara përbën kosto për institucionet financiare.

Për lekun norma bazë e interesit është në nivelin minimal historik prej 0.5%, por nivel ky sidoqoftë më i lartë krahasuar me euron. Ndryshimi në normat bazë mes dy monedhave përcakton edhe ecurinë e treguesve benchmark (referues) në kredidhënie. Për euron treguesi benchmark është euribori, që aktualisht ndodhet në vlera negative (-0.5% për euriborin 12 mujor). Për lekun, treguesi referues është yield-i i bonove të thesarit, që aktualisht është ndjeshëm më i lartë dhe për bonot me maturim 12 mujor qëndron pak sipër nivelit të 2%.

Strategjia e Bankës së Shqipërisë për uljen e euroizimit të sektorit financiar ka tentuar të ekuilibrojë disi hendekun e normave të interesit mes dy monedhave, duke përcaktuar një normë të rezervës të detyrueshme më të ulët për lekun dhe më të lartë për euron. Gjithashtu, në rastet kur kredimarrësi ekspozohet ndaj rrezikut të kursit të këmbimit (i ka të ardhurat në monedhë të ndryshme nga ajo që paguan kredinë), bankave iu kërkohet një mbulim më i lartë me kapital. Por megjithëse politikat rregullatore tentojnë të shtojnë kostot e kredisë në euro, ajo ngelet ende më e lirë.

Në diferencën e normave të interesit ndikon shumë edhe profili i produkteve të kredisë për secilën monedhë. Kredia në euro merret nga individët sidomos me qëllim blerjen e banesave, ku normat e interesit janë ndjeshëm më të ulëta. Po të krahasojmë normat e interesit mes lekut dhe euros vetëm për kredinë për shtëpi, diferencat janë shumë më të vogla. Sipas Bankës së Shqipërisë, vitin e kaluar interesi mesatar i kredive për shtëpi në lekë ishte 3.66%, ndërsa i atyre në euro 3.06%.

Leku ka një peshë dominuese në portofolin e kredive konsumatore, ku normat e interesit janë më të larta, duke qenë se këto kredi nuk sigurohen me kolateral. Pesha më e lartë e kredisë konsumatore bën që edhe interesi mesatar i kredisë për lekun të rritet.

Kredia në euro është më e lirë, por bart me vete rrezikun e kursit të këmbimit, në rastin kur huamarrësi i ka të ardhurat në lekë. Në vitet e fundit, kursi mes euros dhe lekut ka kaluar disa momente sporadike luhatjesh të forta. Ndërhyrja e Bankës së Shqipërisë ka mjaftuar për ta stabilizuar kursin, luhatje si ajo e marsit të vitit të kaluar kur leku u nënçmua me reth 7% brenda pak javësh e bënë më të prekshëm rrezikun e kursit të këmbimit. Ky është një faktor që duhet llogaritur në zgjedhjen e monedhës së kredisë, sidomos për horizonte kohore afatgjata.

Megjithëse euro është monedhë më e lirë për të marrë kredi, çmimi nuk është faktori i vetëm përcaktues dhe në vitet e fundit kreditimi po orientohet më shumë drejt lekut. Sipas Bankës së Shqipërisë, 60% e kredisë së re vitin e kaluar u dha në lekë. Në fund të vitit 2020, pesha e kredisë në valutë zbriti në 50.4% të portofolit total, nga 51.5% që kishte qenë një vit më parë dhe 56.6% në fund të vitit 2018. /Monitor

Shitjet online u revolucionarizuan gjatë pandemisë Covid-19, pasi masat kufizuese detyruan shumë biznese të operojnë në kushte jo të zakonshme.

Shumë prej tyre u përshtaten duke shfrytëzuar teknologjinë për të shitur produktet dhe shërbimet nga interneti.

INSTAT në një anketë të posaçme gjeti se, në vitin 2020, bizneset e bareve, restoranteve dhe akomodimit kishin shitjet më të mëdha online. Në vitin 2020 më shumë se 38 për qind e këtyre aktivitete realizuan shitje online në raport me 12.8 për qind në 2019. Përgjatë periudhës pandemike numri i bizneseve në sektorin e akomodimit, bareve dhe restoranteve që shiten nga interneti u trefishua.

Bizneset e sektorit të informacionit dhe komunikimit ishin të dytat për aktivitetin e lartë të shitjeve online, pasi 30 për qind e tyre kanë ofruar shërbimet në fjalë me 2020. Gjithsesi bizneset e TIK nuk u zgjeruan shumë në këtë drejtim pasi edhe më 2019, gati 28% e tyre shisnin produkte dhe shërbime online.

Rritja më të madhe të shitjeve në online në raport me 2019, pas sektorit të hoteleve dhe restoranteve e kishte tregtia. Gjatë vitit të kaluar 11 % e bizneseve në këtë sektor pohuan se kishin shitur online, me një dyfishim në raport me vitin 2019 ku vetëm 5% e tyre kishin shitur online.

Në shumicën e sektorëve numri i bizneseve që kanë shitur online është rritur në vitin 2020, përveç bizneseve në sektorin e transportit, pasurive të patundshme dhe ndërtimit ku shitjet nw internet kanë rënë në raport me vitin 2019.

Pandemia i dha hov të pazakontë ekonomisë digjitale në të gjithë botën, por edhe në Shqipëri, hapa të cilët do të duheshin të ndërmerreshin për dekada në periudhë normale.

Ekonomistët e lartë të Bankës Botërore, Christoph Ungerer dhe Alberto Portugal të cilët uhdhëhoqën një studim për avancimin e ekonomisë digjitale gjatë kohës së pandemisë verifikuan se, 54% shqiptarëve të anketuar treguan se ata kanë rritur blerjet në internet gjatë krizës. Nga këta, 74% besojnë se do të vazhdojnë të blejnë në internet më shpesh edhe kur pandemia do të ketë kaluar.

Tregjet online në Shqipëri karakterizohen nga shitjet e brendshme nëpërmjet rrjeteve sociale dhe dyqaneve lokale, përmes pagesave cash dhe blerjeve elektronike në platformat ndërkombëtare të tregtisë elektronike përmes pagesave me karta elektronike.

Nga të anketuarit shqiptarë që bëjnë blerje online, 67% theksojnë se përdorin rrjetet sociale për të blerë nga dyqanet vendase, ndërsa 61% deklarojnë se blejnë nga tregjet ndërkombëtare.

Tregtia online ndikon në rritjen ekonomike

Tregtia online zhvillon hapësira të reja për biznes. Një sërë sektorësh ndërlidhës shqiptarë dhe ndërkombëtarë ofrojnë shërbime për shpërndarjen ndërkombëtare të mallrave, duke rritur ofertat për punë të shërbimeve postare. Konsulentë juristë dhe të TIK-ut ofrojnë paketa të specializuara për të mbështetur kompanitë e tregtisë elektronike, për të ngritur biznesin e tyre.

Ata ndihmojmë sipërmarrësit të marrin vendime komplekse ligjore, teknike dhe strategjike, të nevojshme për të ndërtuar kanalet e tyre të shitjeve në internet. Po shfaqen ofrues të pagesave elektronike shqiptare, përfshirë paypay-n, me mundësi të reja pagese për klientët elektronikë dhe shitësit elektronikë shqiptarë. Në intervistat me kompanitë shqiptare të tregtisë elektronike, Banka Botërore ka gjetur se, ekonomia e madhe informale e Shqipërisë ishte një pengesë për zhvillimin e ekonomisë digjitale./Monitor

Çmimi i gazit është shtrenjtuar javëve të fundit si për ata që kanë të instaluar impiante në automjete ashtu edhe për kategorinë e familjarëve.

Burime nga operatorët e tregut pohojnë se çmimi i gazit për automjetet është rritur me 25 për qind ku nga mesatarja prej 40-45 lekësh/litri që tregtohej më parë tashmë mesatarisht tregtohet me 50-57 lekë.

Për kategorinë e familjarëve rritja është me 11 për qind. Nëse më herët një bombol mbushej me 90 lekë litri së fundmi ajo mbushet kundrejt 100 lekëve për litër.

Periudha më e lirë e tregtimit të gazit ishte në kohën e pas karantinës kur në bursa si gazi edhe nafta u ulën në mënyrë drastike e për rrjedhoje çmimi më i leverdishëm u transmetua edhe në tregje. Në atë kohë një litër gaz për bombolat familjare u tregtua me 85 lekë/litri ndërkohë që më vonë çmimet kanë vijuar të rriten gradualisht. E njëjta logjikë aplikohej në çmimet post-karantinë edhe për gazin për automjetet ku kostoja ishte më e lirë.

Pritshmëria e operatorëve të tregut lidhur me çmimin e gazit është që të ketë tendencë rritjeje njëlloj sikurse po ndodh edhe me naftën. Kjo lidhet me pritshmërinë për një rritje të kërkesës në vazhdim teksa kushtet e pandemisë mund të lehtësohen nën efektet e vaksinës dhe hapjes graduale të ekonomive si dhe faktit që shumë prej rafinerive ulën prodhimin më herët.

Në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ashtu sikurse ndodhi me naftën edhe çmimet e gazit po pësojnë rritje në mënyrë të shpejte e lidhur kjo me situatën e përgjithshme të ngricës në Teksas. Edhe në Europë konsumi ka qenë në nivele të qëndrueshme për shkak të dimrit realtivisht të vështirë dhe karantinave të detyrueshme në një pjesë të mirë të vendeve. Por kjo është balancuar nga një kërkesë më e ulët e industrisë dhe biznesit që po punon nën kapacitet.

Ekspertët e tregjeve ndërkombëtare presin që të ketë një rritje të kërkesës në pranverë e cila do të konsumojë një pjesë të mirë të stokut të krijuar të gazit dhe paralelisht me këtë tërheqje presin dhe rritje të çmimit.

Koha e pafavorshme edhe në zonën e Gjirit ka bërë që të ketë më pak transport gazi drejt tregjeve duke lënë sasinë më të limituar. Kompanitë e transportit detar u shprehën se kishte rrezik në kushte mjegulle që zgjati thuajse një javë ndaj ngarkesat ishin vonuar.

Bloomberg pret që tregtia e gazit të rritet me 6 për qind këtë vit ndërsa në skenën globale rritja që vazhdoi edhe gjatë vitit 2020 pavarësisht pandemisë u udhëhoq nga Kina./Monitor