Nga James Jay Carafano “National Interest”

Herët a vonë, bota do t’ja dalë të mposhtë koronavirusin, dhe rivaliteti mes fuqive të mëdha do të rinisë aty ku u ndërpre pak javë më parë. Dhe koha për të filluar vlerësimin se çfarë do të thotë kjo për politikën e jashtme dhe të sigurisë së SHBA-së në një botë post-pandemisë, është pikërisht tani. Uashingtoni duhet të fokusojë vëmendjen e tij, së pari mbi ato pjesë të botës që janë më jetike për interesat e SHBA-së.

Lindja e Mesme

Ky rajon, është më problematiku në çështjet globale. Nuk dihet se sa i dëmtuar do të dalë Irani nga kjo pandemi. Dhe ende nuk e dimë se sa do të përhapet virusi në të gjithë rajonin, dëmet që ai do të bëjë atje, apo sesa do të destabilizojë situatat tashmë të pasigurta atje.

Veprimet e ndërmarrë së fundmi nga SHBA-ja, mund të jenë në avantazhin e Uashingtonit. Kjo funksionoi në Siri, ku administrata arriti të shmangë tërheqjen e drejtpërdrejtë në një konflikt të përgjakshëm. Tani për tani, problemet e Sirisë mbeten në Siri. As Rusia dhe as Irani, nuk gjenden në një pozitë më të fortë se sa kur filluan ndërhyrjet e tyre.

Por tani është koha që SHBA-ja të hartojë një strategji të qëndrueshme të sigurisë në Lindjes së Mesme, mbi tregtinë dhe zgjidhjen e konflikteve. Pavarësisht se në çfarë kaosi mund ta zhysë COVID-19 rajonin, Uashingtoni duhet të ketë gati mekanizmat e duhur për të ndihmuar në pasjen e përgjigjeve të duhura.

Irani mbetet sërish burimi kryesor i përçarjes. Pavarësisht se çfarë do të ndodh, SHBA-ja duhet të ruajë me vendosmëri regjimin e sanksioneve, përfshirë embargon ndaj shitjes së armëve. Shpresa më e mirë për një zgjidhje të qëndrueshme dhe afatgjatë të problemit të Iranit, është ulja e Teheranit sërish në tryezë për një marrëveshje të re mbi programin e tij bërthamor.

Ndërkohë, Uashingtoni duhet të mos e shfokusojë vëmendjen nga rilindja e terrorizmit transnacional islamik. Lëvizjet e këqija, lulëzojnë në kohë krize. Një qeverisje në konfuzion, një zbehje e sigurisë publike, dhe rënie e lirisë ekonomike, mund të ushqejnë jo pak ekstremizmin.

SHBA nuk ka luksin të heqë dorë nga operacionet anti-terror. Në fakt, vëmendja e Amerikës duhet të shtrihet më në jug në Afrikë, dhe kjo jo vetëm për shkak të shqetësimeve mbi terrorizmin. Ndikimi kinez, mund të minojë qeverisjen tashmë të dobët të këtij rajoni.

Këtu, SHBA-ja duhet të kalojë nga strategjitë e antiterrorizmit që kanë në qendër elementin ushtarak, tek një plan më i sofistikuar dhe i vëmendshëm, që synon mbrojtjen e interesave amerikane, dhe mban nën kontroll problemet e Afrikës së Veriut, në mënyrë që ato të mos ndikojnë në Lindjen e Mesme dhe Evropë.

LEXO EDHE:  Hapja e negociatave me Shqipërinë/ BE kërkon arrestimin e Saimir Tahirit 

Evropa

Një Evropë e plotë, e lirë, e zhvilluar dhe në paqe, mbetet një interes jetik i Shteteve të Bashkuara. Le të jemi të qartë:Evropa po merr një goditje të madhe nga COVID-19, e cila do ta bëjë më të rëndësishme se kurrë solidaritetin në komunitetin transatlantik.

SHBA duhet të angazhohet më shumë në rolin e saj. Evropa s’do të jetë në gjendje ta kapërcejë krizën e vetme. Amerika është i vetmi partner global, që mund ta ndihmojë Evropën, dhe të cilës Evropa mund t’i besojë. Prandaj, është koha që të ecim përtej politikës përmes Tëitter nga ama e Trumpit.

Dhe lista e detyrave do të jetë e gjatë. Njëra prej tyre, është arritja e një marrëveshje të tregtisë së lirë me Britaninë e Madhe. BE do të jetë po aty; dhe COVID-19 nuk do ta mposhtë atë. SHBA dhe BE, duhet të mësojnë se si të bashkëpunojnë më mirë me njëra-tjetrën.

Ekzistojnë një numër çështjesh që Brukseli dhe Uashingtoni duhet t’i adresojmë bashkërisht – problemet si ajo me kompaninë kineze Huauei, Ballkanin Perëndimor, Nisma e Tre Deteve, dhe ndërhyrja ruse. Gjithashtu, ne duhet të përmirësojmë marrëdhëniet SHBA-Gjermani, sidomos në lidhje me politikën e mbrojtjes.

Rajoni i Indo-Paqësorit

Pekini ka nisur një fushatë të marrë të kurimit të imazhit të saj ndërkombëtar, për të hequr vëmendjen nga trajtimi plot difekte që i bëri epidemisë së COVID-19. Por asnjë manovër, nuk mund të ndryshojë realitetin se Partia Komuniste Kineze – dhe vetë ekonomia kineze – ka marrë një goditje të fortë.

Por duhet të jemi realistë. COVID-19 nuk do ta gjunjëzojë Pekinin, dhe as nuk do të dobësojë dëshirën e regjimit për të minuar fuqinë e SHBA-së në botë. Dhe koncepti i një bashkëpunimi të ngushtë me Kinën është jorealist. Tek e fundit, SHBA-ja duhet të ketë një qasje praktike që e detyron Pekinin të respektojë interesat e SHBA në një periudhë afatgjatë.

Amerika

Detyra numër një, është që Amerika ta marrë veten nga kjo krizë. Duke pasur parasysh gjendjen e ekonomisë dhe buxhetin federal, sfida tjetër e madhe është të sigurohemi që Uashingtoni të mos hezitojë të përdorë instrumentet e pushtetit të tij, për të ushtruar ndikimin e vet në botë.

Ne duhet të ruajmë përzierjen e duhur të fuqisë së fortë dhe asaj të butë. Dhe nëse duam të jemi përpara konkurrentëve tanë të mëdhenj në garën për ndikim, do të duhet ta zhvillojmë ekonominë tone, dhe të funksionojmë më shpejt dhe më mirë se ata./ Përshtatur nga CNA.al

Bashkë me fatkeqësitë natyrore, sëmundjet infektive janë ndër shkaqet kryesore të vdekjes, dhe vuajtjes së njerëzve në mbarë botën. Por disa prej tyre, kanë lënë gjurmët e tyre të forta tek njerëzimi.

Murtaja Bubonike

Murtaja bubonike (ose siç njihet ndryshe ‘Vdekja e Zezë’), u përhap në Evropë nga lindja në perëndim gjatë shekullit XIV. Bakteri përgjegjës për sëmundjen, Yersinia Pestis, përdori pleshtat dhe më pas minjtë si një rrugë për të mbërritur tek njerëzit. Simptomat e saj ishin të tmerrshme.

Ato nisnin me ethe dhe djersitje, dhe vazhdonin me ënjtjen dhe qelbësimin e trupit në zona të ndryshme.

Shkalla e saj e vdekshmërisë ishte 70 për qind, dhe sëmundja vrau deri në 200 milionë njerëz në të gjithë Evropën. Historianët besojnë se përhapja e Murtajës Bubonike, kontribuoi në rënien e sistemit ekonomik feudal, dhe i shkaktoi Kishës katolike dëme të pariparueshme, pasi shumë priftërinj u infektuan gjatë kryerjes së riteve funerale.

Sëmundja e lisë

Kur evropianët arritën për herë të parë në Botën e Re gjatë fundit të shekullit XVtë, ata përdorën teknika të përparuara ushtarake, për të pushtuar Amerikën e Veriut dhe atë të Jugut. Por ata çuan aty edhe sëmundjen e lisë, që shfarosi një pjesë të madhe të popullsisë vendase. Bashkë me sëmundjet e tjera të Botës së Vjetër, si gripi dhe fruthi, lija zhduku thuajse 90 për qind të popullsisë indigjene, duke e lehtësuar shumë ndërtimin e kolonive evropiane në Botën e Re.

Gripi Spanjoll

Pandemia e vitit 1918, u shkaktua nga një prej patogjenëve më vdekjeprurës të shekullit XX-të, duke infektuar më shumë 500 milionë njerëz në të gjithë botën. Virusi u përhap në fillim në Shtetet e Bashkuara dhe Evropë, dhe më pas në të gjithë botën. Ajo sëmundje, pati një efekt të ndjeshëm në fushëbetejat e Luftës së Parë Botërore, pasi infektoi shumë të rinj të shëndetshëm. Sipas të dhënave të kohës, më shumë amerikanë u vranë nga gripi i 1918-ës, sesa nga luftimet në vijën e parë të frontit.

Poliomeliti

Sot poliomieliti është një sëmundje që haset shumë rrallë, me relativisht shumë pak raste në botën e industrializuar, qëkur Xhonas Salk zhvilloi një vaksinë kundër tij. Para vaksinës, poliomieliti transmetohej lehtësisht përmes jashtëqitjes ose spërklave të një individi të sëmurë.

Kjo sëmundje, është zakonisht asimptomatike, dhe nëse nuk kurohet në kohë shkakton paralizimin e përhershëm të të sëmurit. Nga kjo sëmundje, u prek edhe ish-presidenti amerikan Frenklin D.Ruzvelt. Përpjekjet e tij për të luftuar stigmën ndaj kësaj sëmundje, prekën çdo aspekt të presidencës së tij në vitet që çuan drejt Luftës së Dytë Botërore.

Sifilisi

Një sëmundje seksualisht e transmetueshme, që nëse nuk trajtohet në kohë mund të çojë në degjenerim neuromuskular, verbëri dhe çmenduri. Historianët besojnë se sifilizi në Evropë u importua nga kolonizimi i Botës së Re. Sifilizi preku shumë njerëz të famshëm, përfshirë disa Papë në Mesjetë. Në vitin 1508, Papa Julius II nuk i lejonte bsimtarët t’i puthnin dorën, pasi ajo ishte prekur nga shenjat e sëmundjes.

HIV/AIDS

Shkencëtarët besojnë se virusi kaloi nga majmunët tek njerëzit në Afrikë, në fillim të shekullit XX-të. Por sëmundja u bë e njohur vetëm në fillim të viteve 1980, kur disa burra homoseksualë në Nju Jork dhe Kaliforni, shfaqën raste të çuditshme të pneumonisë dhe kancerit.

Lidhja e saj fillestare me homoseksualët, çoi në emrin e hershëm “mangësi imune që lidhet me homoseksualët” (GRID). Paranoja përfshiu Evropën dhe Shtetet e Bashkuara, pasi në fillim njerëzit nuk ishin të sigurt, se cila ishte mënyra e saktë e përhapjes së sëmundjes.

Tuberkulozi (TBC)

Është një infeksion vdekjeprurës i frymëmarrjes, që mund të marrë dy forma:TBC e fshehur dhe TBC aktive. TBC-ja e fshehtë nuk është ngjitëse, dhe sistemi imunitar i njeriut e lufton shpesh vetë atë. Në fakt, një e treta e popullsisë së botës ka TBC e fshehtë.

Simptomat e saj përfshijnë periudha të kollitjes, dhimbje të forta në gjoks, djersitje gjatë natës, dhe humbje të oreksit. Në shekullin XIX, kjo sëmundje përhapej shpesh përmes qumështit. Kjo çoi në pasterizimin e produkteve ushqimore, me anë të trajtimit të tyre në temperaturë të lartë.

Malarja

Është një sëmundje e përhapur nga mushkonja, dhe që shkaktohet nga parazitët që ato bartin, duke shkaktuar simptoma të ngjashme me gripin. Malarja mbetet një nga vrasësit më të rrzikshëm në botë, duke infektuar më shumë se 200 milionë njerëz në vitin 2016, dhe vrarë gati 500 mijë njerëz vetëm në atë vit.

Besohet se kjo sëmundje, i mori jetën Aleksandrit të Madh të Maqedonisë. Por nga ana tjetër, ajo stimuloi shumë tregtinë e skllevërve nga Afrika në SHBA. Në aspektin mjekësor, malarja u dha mundësi shkencëtarëve të kuptonin në detaje mënyrën e transmetimit të sëmundjes.

Ebola

U zbulua në Afrikë në fund të viteve 1970.  Është një virus që çon në hemoragji ekstreme te njerëzit dhe primatët e tjerë. Simptomat mund të duan disa ditë deri në javë për t’u shfaqur. Ato përfshijnë dhimbje të fytit, dhimbje të muskujve, të vjella, diarre dhe hemoragji të brendshme dhe të jashtme.

Ka një shkallë të lartë të vdekshmërisë, duke vrarë gati gjysmën e atyre që infekton. Por nivelet e vdekshmërisë mund të shkojnë deri në 90 përqind. Epidemia e fundit, shpërtheu në Afrikën Perëndimore në marsin e vitit 2014, ndërsa pati raste të eksportuara në SHBA dhe Evropë. Ky virus u vu nën kontroll në vitin 2016, ndërsa vërehen herë pas here raste sporadike.

Kolera

Kjo sëmundje mund të variojë nga asimptomatike, deri në shkaktimin e vdekjes brenda 3 orësh. Kolera është një sëmundje diarreike, e shkaktuar nga një bakter që zakonisht përhapet përmes ujit ose ushqimeve të ndotura me këtë bakter. Edhe pse origjina  kësaj sëmundje është në Deltën e lumit Gang në Indi, kolera ka qenë përhapur në të gjithë planetin.

Ka pasur pandemi të saj në Azinë e Jugut (1961), Afrikë (1971) dhe Amerikë (1991). Çdo vit, ka mbi 4 milionë raste me kolerë, dhe më shumë se 100 mijë viktima. Që nga 28 korriku 2010, OKB-ja e cilësoi zyrtarisht qasjen tek uji i pijshëm i pastër, si një e drejtë njerëzore e gjithësecilit në botë./ Listverse.com-Përshtatur nga CNA.al

Nga Ross Clark “The Spectator”

* A ka diçka të veçantë në të qenit gjermanë, që e mbron trupin kundër koronavirusit Covid-19? Ndoshta jo. Po atëherë pse të dhënat më të fundit nga Instituti Robert Koh, tregojnë se ky vend ka një shkallë fataliteti të rasteve prej vetëm 0.3 përqind, ndërsa shifrat e Organizatës Botërore të Shëndetësisë mbi Italinë, duket se tregojnë një shkallë vdekshmërie prej 9 përqind?

Të thuash se ka një hendek të madh midis këtyre shifrave, do të ishte shumë pak. Nëse 9 përqind e njerëzve të prekur nga Covid-19 do të vdesin prej saj, atëhere ne po përballemi me një fatkeqësi, e cila nuk ka asnjë paralele në botën moderne.

Nëse vetëm 0.3 për qind e njerëzve me koronavirus vdesin prej saj, kjo pandemi mund të mos jetë më e keqe se sa gripi sezonal, që siç e kam shpjeguar më herët vret sipas Qendrës së Kontrollit të Sëmundjeve në SHBA 291.000-646.000 njerëz në vit, pa u vënë re shumë nga bota.

Sipas Universitetit Xhon Hopkins në SHBA, që po mbledh të dhëna mbi të vdekurit nga kjo pandemi, deri të martën kishin vdekur mbi 17 mijë njerëz. Pra, cila është më pranë situatës reale: përvoja e Italisë apo ajo Gjermanisë?

Ka teori të ndryshme, që tentojnë të shpjegojnë shkallën e ulët të vdekshmërisë nga koronavirusi në Gjermani. Për shembull, që shumë nga ata që kanë rezultuar pozitivë me Covid-19, janë të rinj që sapo janë rikthyer në shtëpi nga pushimet dimërore në resortet e skive në Itali.

Mosha mesatare e atyre që janë prekur nga koronavirusi në Gjermani, është padyshim shumë më e ulët se sa ajo në Itali:mesatarisht 46-vjeç, në krahasim me 63-vjeç në Itali. Disa kanë shprehur frikën se skiatorët e rinj gjermanë, do të infektojnë dalëngadalë brezin e e prindërve dhe gjyshërve të tyre, dhe se shkalla e vdekshmërisë do të rritet në mënyrë të qëndrueshme, pasi sëmundja të ketë prekur njerëzit e moshuar, që janë edhe segmenti më i rrezikuar i popullatës nga CoVid-19.

Gjermania është thuajse me siguri pas Italisë në këtë epidemi. Por dallimi kryesor midis Gjermanisë dhe Italisë, qëndron tek qasja e tyre përkatëse ndaj testimeve. Gjermania ka realizuar një numër shumë më të madh testimesh në popullatë në tërësi. Nuk duket se ka një të shifër të saktë për këtë.

Por Shoqata Gjermane e Mjekëve, ka vlerësuar se janë testuar mbi 200.000 njerëz në mbarë vendin. Sa për krahasim, në Britaninë e Madhe janë testuar deri tani vetëm 64.000 njerëz. Nga ana tjetër, spitalet gjermane nuk testojnë në mënyrë rutinore praninë e koronavirusit tek pacientët që vdesin, apo që kanë vdekur nga sëmundje të tjera.

Përkundrazi, është Italia ajo që kryen teste mbi koronavirusin pas vdekjes së pacientëve, vdekjet e të cilëve mund të kenë ndodhur për shkaqe të tjera. Kjo ka shumë rëndësi për Shkallën e Fataliteteve të Rasteve (CFR) për secilin vend.

Siç e kam shpjeguar më herët, CFR nuk duhet të ngatërrohet me Shkallën e Vërtetë të Vdekshmërisë. E para është thjesht numri i vdekjeve, në raport me numrin e rasteve të regjistruara. Dhe e dyta është numri i të vdekurve, në raport me numrin real të njerëzve që janë infektuar nga sëmundja infektive.

Problemi është se askush nuk e di shifrën e kësaj të fundit, pasi asnjë vend nuk e ka testuar tërë popullsinë e saj, për të parë se kush e ka apo e ka këtë sëmundje. Ajo që dimë, është se një numër i madh njerëzish që janë konfirmuar se kanë sëmundje, kanë vetëm simptoma të lehta, ose 45 për qind e tyre sipas Institutit Kombëtar të Shëndetit në Itali.

Një në 10 njerëz, nuk ka fare simptoma. Duhet të ketë shumë të tjerë që janë infektuar, por nuk janë testuar, prandaj ata shfaqen më vonë si raste të konfirmuara. Është e arsyeshme të thuhet se sa më shumë njerëz që të testohen, aq më shumë do të kemi një panoramë shumë më të saktë të shkallës së vdekshmërisë, shkallës së transmetimit dhe prametrave së tjerë, që do të përcaktojnë trajektoren e kësaj pandemie.

Për të nënvizuar paqartësitë që qëndrojnë pas të dhënave aktuale, mbi të cilat po bazohet lufta kundër virusit, Shoqëria Mbretërore e Higjienës dhe Mjekësisë Tropikale në Britani, e vlerësoi pak ditë më parë në midis 6.000- 23 milionë, numrin e njerëzve që tashmë e kanë ose e kanë pasur Covid-19.

Kjo është një përhapje me një diapazon mjaft të madh, dhe me implikime jashtëzakonisht të ndryshme. Nëse vetëm 6.000 njerëz e kanë këtë sëmundje në Britani, distancimi social i popullatës, apo mbyllja në karantinë e shoqërisë mund të ketë kuptim.

Por nëse koronavirusi ka prekur vërtet 23 milionë njerëz, masat drastike janë të pakuptimta. Pasi koronavirusi ka ajo prekur tashmë një pjesë të mirë të popullatës, por pa vrarë më shumë se sa një përqindje të vogël të saj. Ajo që na duhet realisht, është një përpjekje e madhe për të testuar një kampion të madh e të rastësishëm të popullatës, për të parë se sa është i përhapur ky infeksion.

Shpresojmë që kjo gjë të ndodhë së shpejti. Por ndërkohë, unë prirem të mendoj se “fotografia” më e saktë e Covid-19, vjen nga vendi që ka kryer më shumë testime: Gjermania./ Përshtatur nga CNA.al